به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ در حافظه جمعی ملت ایران، شب سیزدهم خرداد ۱۳۶۸ تنها یک تاریخ نیست؛ نقطه‌ای است که زمان در آن ایستاد. شب وداع با مردی که یک تاریخ را ورق زد.
نه تنها خیابان‌ها که صدا‌ها نیز در سوگ او فرو رفتند. وداعی که تنها با اشک و پرچم نیمه‌افراشته ثبت نشد، بلکه در نغمه‌هایی که دل مردم را نشانه گرفت، ادامه یافت.
در روز‌هایی که هنوز موسیقی از پس پرده‌های سنگین ممنوعیت و سوءتفاهم بیرون نیامده بود و ساز‌ها اغلب در سکوت می‌گریستند، نخستین صدا‌ها برای امام برخاسته از حنجره‌هایی بود که دل‌‌ها را نشانه می‌رفتند، نه گوش‌ها را. همان سال در دل یکی از محدودترین دوره‌های تاریخ موسیقی کشور، محمد گلریز با «ای دریغا» پرده‌ای از سوگ ملی را کنار زد و به نوعی، سنگ‌بنای موسیقی سوگواری برای امام راحل را گذاشت.
در سال‌های بعد، آهنگ‌ها کم‌کم نه تنها در رثای امام بلکه در ستایش شخصیت معنوی و فکری‌اش پا گرفتند. برخی، روایت‌گر لحظه وداع بودند؛ برخی دیگر انعکاس اندیشه‌هایی که در شعر‌های خود او تبلور یافته بود. محمد اصفهانی، عبدالحسین مختاباد، حسام‌الدین سراج و مهدی نظری با خوانش اشعاری یاد امام را زنده کردند. هم‌زمان آهنگسازانی چون شاهین فرهت و بهزاد عبدی با آثار ارکسترال، شکلی سمفونیک به سوگ ملی دادند؛ گویی سوگواره برای یک ملت باید در ابعادی فراتر از یک مرثیه شنیده می‌شد.
با نگاهی به این آثار، درمی‌یابیم موسیقی در کنار اشک، یکی از اصیل‌ترین زبان‌های سوگواری ملی ماست. اگرچه دهه ۶۰ سکوت را بر نغمه ترجیح می‌داد اما سوگ امام، زبان آهنگ را گشود. آهنگی که هنوز هم هر سال در نیمه خرداد از بلندگو‌های شهر یا از حافظه نسل‌ها دوباره شنیده می‌شود.
در ادامه این گزارش، مروری خواهیم داشت بر مهم‌ترین قطعات و آلبوم‌هایی که در رثای امام خمینی(ره) خوانده و ساخته شده‌اند؛ آثاری که صدای اندوه یک ملت‌اند و پژواکِ احترام به کسی که «روح خدا» نام گرفت.
«ای دریغا» / محمدگلریز
می‌توان گفت اولین آهنگی که با شنیدن درگذشت رهبر انقلاب اسلامی در ذهن تداعی می‌شد «دریغا» با صدای محمد گلریز است که شعر آن سروده حمید سبزواری است و محمد شکوهی آهنگسازی آن را به عهده داشته است. البته باید یادآور شد اولین اثر درباره رحلت امام که در همان روز درگذشت ایشان منتشر شد نیز آهنگ یا سرود «ای دریغا» است.
«اشک‌افشان» / صادق آهنگران
آهنگ «اشک‌افشان» با صدای حاج صادق آهنگران اثر دیگری است که به مناسبت درگذشت امام خمینی(ره) ساخته و منتشر شده است. «اشک‌افشان» در واقع یکی از قطعات آلبومی با همین نام است که سال ۱۳۷۱، در سومین سالگرد درگذشت امام با آهنگسازی محمدعلی شکوهی ساخته و ارائه شده است.
«صبح سوگوار» قطعه بی‌کلام «مرثیه نوازی»، «اشک افشان» با اجرای کُر، «بگذار تا بگریم» و «ساربان» آثاری هستند که به همراه یک دکلمه آلبوم مذکور را تشکیل می‌دهند. اشعار این آلبوم از اشعار شاعرانی، چون حمید سبزواری، احمد عزیزی یاسری (چمن) و غلامحسین عمرانی انتخاب شده‌اند.
سنگ تمام «بچه‌های آباده» برای امام (ره)
در میان آثار موسیقایی مرتبط با درگذشت امام خمینی(ره)، قطعه «خمینی، بی‌تو دیگه از چی بخونم» جایگاه ویژه‌ای دارد. این اثر نه به دلیل پیچیدگی‌های فنی یا ارکسترال بودن بلکه به‌خاطر صداقت کودکانه و صدای پر از اشک نسل کوچک آن روز‌ها متفاوت است. اثری که توسط گروه «بچه‌های آباده» اجرا شد؛ گروهی متشکل از کودکان، با رهبری احمد توکلی که شاعر و آهنگساز آثارشان نیز بود.
گروه سرود «بچه‌های آباده» که در سال ۱۳۵۵ در خانه فرهنگ و هنر شهر آباده (استان فارس) تشکیل شد، بی‌شک یکی از خاطره‌انگیزترین گروه‌های هنری دهه شصت محسوب می‌شود. این گروه پس از انقلاب اسلامی نیز به فعالیت خود ادامه داد و سروده‌های ماندگاری همچون «یا علی مدد» و «خواهرم، حجابت سنگر است» را ارائه کرد. محمدحسین توکل و مهدی نظری از تک‌خوان‌های اصلی آن دوره بودند که صدای‌شان با حافظه صوتی دهه شصتی‌ها گره خورده است.
قطعه «خمینی، بی‌تو…» تجسم اندوه نسلی است که با واژه‌های ساده اما تأثیرگذار، غم فقدان رهبرشان را زمزمه می‌کردند؛ نه با فریاد، که با بغضی فروخورده در لحن کودکانه‌ای که امروز هم همچنان شنیدنش لرزه به دل می‌اندازد.
«غم‌نامه»/ با صدای مهرداد کاظمی
«غم‌نامه» قطعه‌ای است با آهنگسازی محمدعلی حیدرنیا و شعر محمود شاهرخی که با صدای مهرداد کاظمی (یکی از خوانندگان مطرح دهه شصت و هفتاد) به مناسبت ارتحال امام خمینی به صورت ارکسترال ساخته و منتشر شده است.
«آسمانی بود»/ با صدای حسام‌الدین سراج
آهنگ «آسمانی بود» با صدای حسام‌الدین سراج و شعر و آهنگ محسن حسینی یکی دیگر از قطعاتی است که به مناسبت رحلت امام خمینی (ره) تولید و ارائه شده است. این اثر به سفارش مرکز تولید و تامین نماهنگ صدا و سیما ساخته شده و یکی از قطعات آلبوم «حضور سبز» است.
«سوئیت سمفونی امام‌خمینی (ره)»/ به آهنگسازی بهزاد عبدی
سوئیت سمفونی امام‌خمینی(ره) با آهنگسازی بهزاد عبدی یکی از آثار کلاسیکی است که در سال ۱۳۸۵ ساخته شده است. این اثر شامل چهار بخش «هبوط»، «اوج»، «قیام» و «عروج» است و به روایت زندگی امام خمینی می‌پردازد. قسمت اول به نام «هبوط» به تولد امام و به جریانات سیاسی آن زمان، قسمت دوم به نام «اوج» به مبارزات ایشان در انقلاب و چگونگی شکل‌گیری پیروزی انقلاب اسلامی می‌پردازد و قسمت سوم به نام «قیام» از فرمان جنگ تحمیلی و هشت سال دفاع مقدس به رهبری امام می‌گوید. در قسمت چهارم به نام «عروج» نیز به سال‌های آخر زندگی امام پرداخته می‌شود که این چهار قسمت، بخش‌های کوچک‌تری را نیز شامل می‌شوند.
«پیر مهربان ما»/ با صدای سید محمد عبدالحسینی
«پیر مهربان ما» با آهنگسازی محمد مهدی گورنگی، «امام بهار» با آهنگسازی محمد هنجی و خوانندگی سید محمد عبدالحسینی، «وقتی که آمدی» با آهنگسازی پانیذ فریوسفی و خوانندگی آرمین صنایعی، «ساربان» اثر حسن ریاحی، «نقش خیال» ساخته همایون رحیمیان نیز برخی از قطعاتی هستند که طی این سال‌ها برای بنیان‌گذار کبیر انقلاب ساخته شده‌اند.
سمفونی «روح‌الله»/ به آهنگسازی شاهین فرهت
خرداد ۱۳۹۶ بود که ارکستر سمفونیک تهران به رهبری سهراب کاشف از سمفونی «روح‌الله» رونمایی کردند. سمفونی که در ۴ موومان توسط موسیقیدان پیشکسوت، شاهین فرهت نوشته شده بود.
موومان اول سمفونی «روح‌الله» به تولد و رشد و نمو حضرت امام(ره) اختصاص دارد. موومان دوم به دوران بلوغ علمی، اجتهاد و بالندگی امام در حوزه علمیه و قله‌های بلند علم و معرفت‌شناسی می‌پردازد. موومان سوم هم با زبانی رمزآلود به جریان مبارزات حضرت امام که در نهایت منجر به پیروزی انقلاب اسلامی شد پرداخته و در نهایت در موومان چهارم، آهنگساز به عروج ملکوتی امام خمینی (ره) که با دلی آرام و قلبی مطمئن رحلت کرده است، می‌پردازد.
«شکوه»/ با صدای محمد اصفهانی
آلبوم موسیقی «شکوه» سال ۱۳۷۸ با صدای محمد اصفهانی روانه بازار موسیقی شد که از ۵ قطعه به نام‌های «قاب»، «دیدار»، «سراب»، «ابر» و «ماهیا» تشکیل شده است. آهنگسازان برجسته‌ای، چون علیرضا کهن دیری، مجید اخشابی و پدرام کشتکار در روند تولید این اثر با اصفهانی همکاری داشته‌اند.
به جز ترانه یکی از قطعه‌ها که از دیوان امام خمینی(ره) انتخاب شده است، ترانه سایر آثار را عبدالجبار کاکایی، سید حسن حسینی، مشفق کاشانی و علیرضا قزوه سروده‌اند.
انتهای پیام/
source