وحید مقصودلو مسئول دفتر فنی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گلستان در یادداشتی نوشت: طراحی اقامتگاه‌های بوم‌گردی نه‌تنها در صنعت گردشگری تأثیرگذار است، بلکه به‌عنوان پلی برای آشنایی گردشگران با فرهنگ و طبیعت منطقه، نقشی کلیدی ایفا می‌کند. این اقامتگاه‌ها، با حفظ اصالت و سبک زندگی سنتی، به بازدیدکنندگان این امکان را می‌دهند که در فضایی مشابه خانه‌های سنتی بومی سکونت کنند. در این راستا، توجه به جزئیات معماری، انتخاب مکان مناسب، و ایجاد امکانات رفاهی متناسب با خواسته‌های گردشگران از اهمیت بالایی برخوردار است.
اقامتگاه‌های بوم‌گردی در حقیقت پروژه‌هایی هستند که در آن‌ها زندگی در خانه‌های سنتی با شرایط مدرن تلفیق می‌شود. طراحی این اقامتگاه‌ها باید به‌گونه‌ای انجام شود که به بهترین شکل ممکن با محیط اطراف ادغام شود و درعین‌حال امکانات رفاهی کافی برای بازدیدکنندگان فراهم کند. برای رسیدن به این هدف، علاوه بر رعایت اصول معماری سنتی منطقه، توجه به نیازهای مدرن گردشگران نیز ضروری است.
یکی از مهم‌ترین مراحل در طراحی اقامتگاه‌های بوم‌گردی، انتخاب مکان مناسب است. این مکان باید ازنظر معماری بر پایه فرهنگ و هنر سنتی همان منطقه باشد. برای مثال، اقامتگاه‌هایی که به‌عنوان خانه‌های سنتی انتخاب می‌شوند باید دارای قدمت تاریخی و ارزشهای فرهنگی خاص باشند. این بناها ممکن است درگذشته نقش مهمی در زندگی اجتماعی داشته‌اند و اکنون می‌توانند به‌عنوان یک مقصد گردشگری معرفی شوند.
در مرحله بعد، باید به جزئیات معماری توجه شود. نمای ساختمان، وضعیت بام، پنجره‌ها و درب‌ها باید به‌دقت بررسی شوند و به‌طور منظم مورد حفظ و نگهداری قرار گیرند. پس از ارزیابی‌های لازم، طراحی دقیق‌تری انجام می‌شود تا از هرگونه آسیبی به بافت تاریخی و زیست‌بوم منطقه جلوگیری شود.
هدف اصلی از طراحی اقامتگاه‌های بوم‌گردی این است که فرهنگ منطقه را به نمایش بگذارد و سبک زندگی اجتماعی آن را به بازدیدکنندگان منتقل کند. به‌عنوان‌مثال، در طراحی درهای ورودی، ممکن است از درهای دولنگه چوبی استفاده شود که بر روی هر لنگه آن یک کوبه وجود دارد. این طراحی نه‌تنها از جنبه زیبایی‌شناسی بلکه ازلحاظ فرهنگی نیز معنای خاصی دارد؛ کوبه‌ای با صدای زیر برای اطلاع‌رسانی به خانم‌ها و کوبه‌ای دیگر با صدای بم برای مردان، که نماد احترام و سنت‌های فرهنگی ایرانی است.
در طراحی حیاط نیز باید به جزئیات زیادی توجه شود. حیاط‌ها در معماری سنتی ایرانی، به‌ویژه در اقامتگاه‌ها، نقش مهمی در شکل‌دهی به فضای زندگی دارند. طراحی حیاط‌ها معمولاً به شکل مربع یا مستطیل است و در آن‌ها ترکیبی از حوضچه‌ها و باغچه‌ها به‌کار می‌رود. این ترکیب نه‌تنها به زیبایی محیط کمک می‌کند بلکه به‌طور طبیعی رطوبت و هوای لطیفی را ایجاد می‌کند که به آرامش بیشتر ساکنان و گردشگران کمک می‌کند.
اتاق‌ها در اقامتگاه‌های بوم‌گردی باید بر اساس اصول معماری سنتی طراحی شوند. طراحی اتاق‌ها معمولاً بر اساس تناسبات طلایی صورت می‌گیرد و نورگیری اتاق‌ها نیز بر اساس این اصول انجام می‌شود. در معماری سنتی ایران، اتاق‌ها به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که تابستان‌ها از هوای خنک و زمستان‌ها از گرمای مناسب بهره‌مند شوند. اتاق‌های تابستان‌نشین معمولاً در طبقات بالا و اتاق‌های زمستان‌نشین در طبقه همکف یا کمی پایین‌تر از حیاط قرار دارند، تا از مزایای جریان هوای طبیعی بهره‌مند شوند.
بااین‌حال، اقامتگاه‌های بوم‌گردی با هتل‌ها تفاوت‌های بسیاری دارند. هتل‌ها بیشتر بر اساس ارائه خدمات لوکس و راحتی مدرن طراحی‌شده‌اند، درحالی‌که اقامتگاه‌های بوم‌گردی بیشتر بر حفظ بافت سنتی و آشنایی گردشگران با فرهنگ و زندگی محلی تمرکز دارند. در این اقامتگاه‌ها خبری از امکانات لوکس هتل‌ها نیست؛ بلکه آنچه اهمیت دارد، تجربیات اصیل و منحصربه‌فرد فرهنگی است که برای گردشگران فراهم می‌شود.
تفاوت اصلی این دو نوع مکان بیشتر در تقابل سنت و مدرنیته نهفته است. در اقامتگاه‌های بوم‌گردی، تمرکز اصلی بر بافت‌های سنتی و ارزشهای فرهنگی منطقه است. این اقامتگاه‌ها به بازدیدکنندگان فرصتی می‌دهند تا از شلوغی‌های شهری دور شوند و در محیطی آرام و طبیعی زندگی کنند. در واقع، اقامت در این مکان‌ها می‌تواند به‌عنوان سفری در زمان و آشنایی با تاریخ و فرهنگ محلی به شمار آید.
در نهایت، باید گفت که اقامتگاه‌های بوم‌گردی نه‌تنها در جذب گردشگران داخلی و خارجی نقش مؤثری ایفا می‌کنند، بلکه می‌توانند به‌عنوان یک عامل مهم در رشد اقتصادی منطقه عمل کنند. طراحی این اقامتگاه‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که عناصر معماری سنتی آن منطقه را به‌خوبی حفظ کرده و همچنین فرصت‌هایی برای معرفی صنایع‌دستی و غذاهای محلی فراهم کند.
این امر می‌تواند به‌طور چشمگیری بر تجربه گردشگران تأثیر بگذارد و باعث شناخت بیشتر آن‌ها از زیست‌بوم و فرهنگ محلی شود.
در نهایت، طراحی اقامتگاه‌های بوم‌گردی باید بیشتر از یک تجربه اقامتی باشد؛ این طراحی باید به‌عنوان ابزاری برای حفظ و نگهداری فرهنگ‌های محلی و انتقال آن به نسل‌های آینده و گردشگران عمل کند. چنین اقامتگاه‌هایی نه‌تنها فضای مناسب برای استراحت و آرامش گردشگران فراهم می‌کنند، بلکه به آن‌ها این امکان را می‌دهند که با سبک زندگی و آداب‌ورسوم محلی آشنا شوند و درک بهتری از تاریخ و فرهنگ غنی ایران پیدا کنند.
انتهای پیام/
source