وحید نواداد، معاون میراث‌فرهنگی آذربایجان‌شرقی، در گفت‌وگو با میراث آریا، با اشاره به ابعاد چندوجهی بازار تبریز گفت: معماری بازار تبریز، تنها یک الگوی تجاری تاریخی نیست؛ بلکه شبکه‌ای از پیوندهای کالبدی، عملکردی و اجتماعی است که در صورت بازخوانی دقیق، می‌تواند به‌عنوان زیرساختی مکمل برای مدیریت بحران عمل کند.
معاون میراث‌فرهنگی آذربایجان‌شرقی در ادامه با اشاره به ساختار متراکم، متصل و چندلایه این بازار اظهار کرد: در معماری بازار تبریز، توالی تیمچه‌ها، سراها، راسته‌ها و حیاط‌های داخلی، الگویی منعطف برای هدایت جمعیت، کنترل حرکت و سازماندهی واکنش‌های اضطراری فراهم می‌آورد؛ مشروط بر آنکه این ظرفیت‌ها از منظر بحران تحلیل و طراحی مجدد شوند.
او افزود: در شرایط بحرانی همچون زلزله، سازوکارهایی مانند دسترسی سریع، وجود فضاهای باز، مسیرهای گریز و نقاط تجمع ایمن نقش حیاتی ایفا می‌کنند. در این میان، معماری سنتی بازار با بهره‌گیری از نورگیرها، حیاط مرکزی، و محورهای حرکتی متقاطع، توانسته بخشی از این نیازها را به‌طور ضمنی پوشش دهد.
نواداد با تأکید بر اهمیت به‌روزرسانی سناریوهای عملیاتی مدیریت بحران متناسب با کالبد بازار گفت: نباید به معماری به‌عنوان عنصری ایستا نگریست. بلکه باید کارکردهای اضطراری را در بطن ساختارهای تاریخی بازتعریف کرد. برخی تیمچه‌ها می‌توانند به پایگاه‌های موقت امداد و نجات تبدیل شوند، و مسیرهای سنتی با کدگذاری‌های نوین، نقش راهبری بحران را ایفا کنند.
معاون میراث‌فرهنگی آذربایجان‌شرقی با اشاره به نمونه‌های تاریخی مشابه در شهرهای لرزه‌خیز جهان گفت: در بسیاری از بازارهای قدیمی شرق و غرب، معماری نه‌فقط بر اساس زیبایی‌شناسی، بلکه در پاسخ به نیازهای ایمنی و اقلیمی طراحی شده است. بازار تبریز نیز در بستر تاریخی خود، تجربه‌ای تکرارشونده از زلزله‌ها داشته، و این خود، ضرورت تحلیل معماری آن در بستر مدیریت بحران را دوچندان می‌سازد.
او خاطرنشان کرد: حفاظت از میراث‌فرهنگی، تنها به معنای مرمت نیست؛ بلکه حفظ کارکرد زنده، تأمین ایمنی انسانی و انطباق آن با نیازهای روز، جوهره حفاظت پایدار است. بازار تبریز با بازخوانی معماری‌اش در چارچوب مدیریت بحران، می‌تواند الگویی برای شهرهای میراثی منطقه باشد.
انتهای پیام/
source