به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط عمومی موزه سینما، مراسم نکوداشت زنده‌یاد خسرو سینایی همراه با نمایش فیلم «در کوچه‌های عشق» عصر روز یکشنبه سی ام دی در سالن فردوس موزه سینما برگزار شد.
پس از نمایش فیلم «در کوچه‌های عشق»، علی لقمانی فیلمبردار و از همکاران نزدیک زنده‌یاد سینایی گفت: امروز به یاد خسرو سینایی یکی از آثار ارزشمند کارنامه او را دیدیم. همچنین افرادی که به نوعی با آقای سینایی در ارتباط بودند در جمع ما حضور دارند. معمولاً زمانی که هنرمندان از دنیا می‌روند، ارتباط شاگردان و همکاران با خانواده او قطع می‌شود اما در این زمینه سینایی یک استثنا بود.
«در کوچه‌های عشق» شبیه بداهه نوازی موسیقی است
وی افزود: شاگردان اولیه خسرو سینایی در دهه شصت، انجمن فارغ‌التحصیلان مدرسه فیلمسازی باغ فردوس را تشکیل دادند و همواره در طول قریب به چهل سال، با او و خانواده این هنرمند در ارتباط بودند.
لقمانی بیان کرد: زمان ساخت فیلم «در کوچه‌های عشق» در آبادان امکانات چندانی وجود نداشت و البته فرصتی که برای ساخت این اثر به وجود آمده بود نیز نباید از دست می‌رفت. در آن مقطع نیز مانند امروز برای دریافت مجوزهای فیلمبرداری، وجود فیلمنامه یک اصل بود. اما سینایی از مدیرعامل وقت فارابی اجازه گرفت تا بدون ارائه فیلمنامه بتواند این فیلم را کارگردانی کند.
وی ادامه داد: در زمان فیلمبرداری این فیلم مجبور شدیم تا در ساعات مختلف روز از جمله هنگام ظهر که دمای هوا به بالای ۵۰ درجه می‌رسید، به فیلمبرداری ادامه دهیم. سینایی تسلط بسیار خوبی بر موسیقی و ریتم داشت. او به نوعی با همه هنرها و مقوله فرم آشنا بود و این موضوع در شیوه و نتیجه نهایی آثارش بسیار تأثیرگذار بود.
لقمانی با بیان اینکه در این فیلم هیچ نمایی آرشیوی وجود نداشته و هر آنچه که در تصویر می‌بینیم، ساخته و فیلمبرداری شده است، افزود: سینایی برای ساخت این فیلم از خاطرات جنگ زده‌هایی که در تهران اسکان داده شده بودند نیز استفاده کرد و قرار بر این شد که برمبنای کلیاتی از این خاطرات، فیلمبرداری اثر شروع شود و هر شب پیش از شروع به کار مشخص می‌شد که روز بعد قرار است چه سکانس‌هایی را به سرانجام برسانیم و این موضوع از پیش مشخص نبود. البته سینایی دارای یک ذهنیت مشخص نسبت به قصه فیلم، موضوع، فضاها و ساختار بود.
این فیلمبردار پیشکسوت بیان کرد: زنده‌یاد سینایی به واسطه کار در سینمای مستند به نوعی پختگی دست پیدا کرده بود و به همین دلیل توانست این فیلم را به سرانجام برساند. ساخت «در کوچه‌های عشق» شبیه بداهه نوازی موسیقی بود. در چنین آثاری ترکیب و تشخیص گروه اهمیت بسیاری دارد و تنها یک گروه عاشق، پرتلاش و خلاق می‌توانستند در چنین فضایی فعالیت کنند. در این فیلم همه عوامل علاوه بر تخصص‌های خود به کارهای دیگری نیز مشغول بودند.
تجربه ساخت یک فیلم بدون سناریو در آبادان
در ادامه گیزلا سینایی، همسر زنده یاد خسرو سینایی گفت: بسیار خوشحالم که در این جمع حضور دارم و در تمام مسیر نیز احساس بسیار خاصی داشتم. مطمئن هستم که آقای سینایی هم‌اکنون نظاره‌گر این جمع هستند. چند سال پس از ساخته شدن این فیلم، یک تور بازدید از مناطق جنوب کشور اختصاص پیدا کرد و من نیز توانستم از شهرهای خرمشهر و آبادان بازدید کنم. آقای سینایی برای هنرجویان آبادانی ورک شاپ برگزار کردند و تازه با دیدن این شهر متوجه شدم که مردم این منطقه در دوران جنگ چه شرایط دشواری را تجربه کرده‌اند و فیلم «در کوچه‌های عشق» نیز نمایانگر همین مسئله است.
وی ادامه داد: زمانی که تازه جنگ تمام شده بود، سینایی تصمیم گرفت تا فیلمی در این منطقه کارگردانی کند، زیرا گذشت زمان می‌توانست باعث شود تا خرابی‌های حاصل از جنگ به مرور ترمیم شود. سینایی قصد داشت تا ساخت یک فیلم بدون سناریو را تجربه کند، ایده‌ای که اجرا کردن آن بسیار دشوار بود و آقای لقمانی در این مسیر بسیار همراهی کرد.
گیزلا سینایی یادآور شد: فیلم‌هایی همچون «در کوچه‌های عشق» باعث می‌شود تا قدر زندگی و صلح را بیشتر بدانیم و برای برقراری آن تلاش کنیم. من خود نیز در دوران جنگ دوم جهانی به دنیا آمدم و در حدود ۱۲ سال در ایران زندگی کردم و امیدوارم جهان شاهد دوران زیباتری در آینده خود باشد.
همسر زنده‌یاد سینایی بیان کرد: سینایی دارای ۲ خصوصیت مهم بود، اول نظمی ویژه که در سراسر زندگی او حضور داشت و دیگری عکس‌العمل به موقع که به نظرم ریشه در ساخت مستندهای بسیار توسط او دارد. او حین کار هیچ صحنه‌ای را از دست نمی‌داد و زمانی که برای فیلمبرداری به آبادان رسیدند، عده‌ای در حال فرار از شهر بودند و او توانست از این عمل در جریان فیلم استفاده کند.
ملاقات با یک خسرو سینایی متفاوت در کوچه‌های عشق
در ادامه فریدون شیردل فیلمبردار سینما و از همکاران زنده یاد خسرو سینایی گفت: یکی از خصوصیات مهم آقای سینایی، وجود نظم بسیار در زندگی و کار او بود که هیچ‌گاه از آن تخطی نمی‌کرد. برای مثال زمانی که هنرجوی دوره باغ فردوس بودیم، اگر دیر به کلاس می‌رسیدم از ورود به کلاس خودداری می‌کردیم. من پیش از «در کوچه‌های عشق» کارهای متفرقه زیادی از جمله آثار دانشجویی را به همراه آقای سینایی کار کرده بودم. اما هنگام فیلمبرداری این اثر، گویی با یک خسرو سینایی دیگر مواجه شدیم و او با جدیت کار خود را پیش می‌برد.
شیردل تصریح کرد: بخش‌های بسیاری از این فیلم به صورت مطلق شیوه‌ای مستندگونه دارد، اما با این وجود بازیگران در صحنه حضور دارند و کارهای محوله خود را انجام می‌دهند. همچنین مسئله عدم وجود امکانات هنگام فیلمبرداری ما را به شدت آزار داد. نکته مهم برای من بیش از هر چیز دیگری، تسلط عجیب آقای سینایی بر آنچه که انجام می‌دادیم بود.
این فیلمبردار گفت: «در کوچه‌های عشق» برای من آموزه‌های بسیاری داشت که توانستم از آنها برای سایر کارها نیز بهره ببرم. من همیشه سینایی را فردی منظم دیدم و این موضوع برای من بسیار مؤثر واقع شد و تلاش کردم تا این روش را در سایر کارهای خود نیز اعمال کنم.
سینایی زیر و بم سینما را می‌دانست
قاسم قلی‌پور تهیه کننده و از همکاران زنده‌یاد سینایی نیز درباره او گفت: زمانی که برای بازدید لوکیشن همراه سینایی به ماهشهر رفته بودیم، از رادیو شنیدیم که عراق به کویت حمله کرده است. قرار بود همان روز عصر گروه آقای لقمانی سکانسی را در آتش نشانی فیلمبرداری کنند اما من به سینایی گفتم می‌توان به جای آن، فرار کویتی‌ها را ثبت کنیم. در نتیجه توانستیم صحنه اعجاب آوری را فیلمبرداری کنیم. من در کارهای زیادی در خدمت آقای سینایی بودم و باید بگویم که او هیچ وقت فیلمسازی فردگرا و خودنما نبود و این ویژگی در ایشان برای من همواره دلپذیر بوده است.
نظام‌الدین کیایی صدابردار پیشکسوت سینما نیز درباره سینایی بیان کرد: درباره هر اثر خسرو سینایی می‌توان ساعت‌ها به صحبت و گفت‌وگو پرداخت. من از هجده سالگی و در شهر وین با خسرو سینایی آشنا شدم و پس از فیلم «یار در خانه» به دوستان صمیمی و نزدیک یکدیگر تبدیل شدیم. این فیلم بر اساس مستند «مرثیه گمشده» فیلمبرداری شد که درباره حمله به لهستان در جنگ جهانی دوم بود.
وی افزود: سینایی هیچ‌گاه به دنبال نشان دادن خود نبود، بلکه همواره تلاش می‌کرد تا دیگران در کانون توجه قرار بگیرند و این ویژگی مربوط به ذات درونی او بود. سینایی به تمام زیر و بم‌های سینما آشنا بود و می‌توانست در جشنواره‌های بسیاری حضور پیدا کند و دیده شود، اما مسئله این بود که عموماً تنها ۱۰ درصد توقعات او از جانب تهیه‌کننده‌ها در اختیارش قرار می‌گرفت.
خاطراتی از شیوه تدریس آقای کارگردان
رهبر قنبری فیلمساز و از شاگردان سینایی نیز بیان کرد: من از یک خانواده کم بضاعت وارد سینما شدم و این مسئله برای من کمی ترسناک بود و درآمد خود را از راه معلمی به دست می‌آوردم. من چند سال شاگرد خسرو سینایی بودم و به یاد ندارم که او هیچ‌گاه هنگام تدریس نشسته باشد آن هم در حالی که کلاس‌های او عموماً نزدیک به سه ساعت به طول می‌انجامید. این موضوع باعث شد که من نیز چنین کاری را در شیوه تدریس خود انجام دهم.
در ادامه نیز افرادی همچون فرهاد ورهرام و ارد عطارپور به ذکر خاطراتی از همکاری خود با زنده یاد خسرو سینایی پرداختند.
source