هانی رستگاران

در دامنه‌های آرام و سبز البرز، جایی میان جنگل‌های هیرکانی و کوه‌های کجور، روستایی آرمیده است که نامش با فرهنگ، تاریخ و زیست ایرانی درهم‌تنیده است؛ کندلوس. این روستا که اکنون به جمع روستاهای جهانی گردشگری سازمان جهانی گردشگری ملل متحد (UN Tourism) پیوسته است، نه‌تنها تصویری از زیبایی طبیعت شمال ایران را به جهان عرضه می‌کند، بلکه نمونه‌ای زنده از پیوند اصیل انسان و فرهنگ در بستر زندگی روستایی است.

ثبت کندلوس در فهرست جهانی گردشگری، رویدادی نمادین اما عمیق است؛ رویدادی که نشان می‌دهد توسعه گردشگری در ایران می‌تواند بر پایه «هویت»، «پایداری» و «مشارکت مردم» شکل بگیرد. کندلوس اکنون صدای روستاهای ایران در گفت‌وگوی جهانی گردشگری است؛ روستایی که نه فقط مقصدی دیدنی، بلکه پیامی فرهنگی و تمدنی برای جهان دارد.

روستایی که از دل تاریخ برآمد

کندلوس از توابع بخش کجور شهرستان نوشهر در استان مازندران است. پیشینه‌ی تاریخی این روستا به هزاران سال پیش بازمی‌گردد؛ آثاری از دوران پیش از اسلام، سفالینه‌ها، ابزارهای فلزی، کتیبه‌ها و نشانه‌های تمدن کهن در منطقه، گواه آن است که این روستا تنها محل زندگی نبوده، بلکه بستر شکوفایی یک فرهنگ بوده است.

اما آنچه کندلوس را متمایز می‌سازد، نه فقط قدمت تاریخی، بلکه توانایی آن در زنده نگاه داشتن سنت‌ها در دل دنیای مدرن است. مردم این روستا با وجود تغییرات اجتماعی و اقتصادی گسترده، همچنان ساختار معماری بومی، آداب و رسوم سنتی، و شیوه‌های معیشتی سازگار با طبیعت را حفظ کرده‌اند. از خانه‌های سنگی با سقف‌های چوبی گرفته تا جشن‌ها و آیین‌های بومی، همه چیز در کندلوس از «زندگی در پیوند با خاک» سخن می‌گوید.

موزه‌ای که حافظ روح یک ملت است

در دهه‌های اخیر، کندلوس به‌واسطه‌ی تلاش فرهیختگان محلی به‌ویژه زنده‌یاد دکتر علی‌اصغر جهانگیری، مسیر تازه‌ای را در معرفی فرهنگ بومی در پیش گرفت. تأسیس موزه مردم‌شناسی کندلوس، به عنوان نخستین موزه خصوصی روستایی در ایران، نقطه عطفی در پاسداشت میراث ناملموس ایرانی بود. در این موزه، اشیایی از زندگی روزمره، اسناد تاریخی، ادوات کشاورزی، سکه‌ها، نقاشی‌ها و ابزارهای آیینی گرد آمده تا روایتی از زیست انسان ایرانی در گذر زمان ارائه شود.

کندلوس با این اقدام، معنای تازه‌ای به «گردشگری فرهنگی» بخشید. اینجا گردشگر تنها تماشاگر نیست؛ او وارد تاریخ و زندگی مردم می‌شود، در خانه‌هایشان می‌نشیند، از صنایع‌دستی‌شان می‌خرد و از خوراک‌های محلی‌شان می‌چشد. این نوع تجربه، همان چیزی است که امروز در ادبیات جهانی گردشگری با عنوان «تجربه زیست‌فرهنگی» (Cultural Living Experience) شناخته می‌شود.

کندلوس در مسیر جهانی شدن

در سال ۲۰۲۵، پرونده‌ی کندلوس از سوی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به سازمان جهانی گردشگری (UN Tourism) ارسال شد. پس از ارزیابی‌های میدانی و بررسی معیارهایی چون پایداری زیست‌محیطی، مشارکت محلی، حفظ میراث فرهنگی، کیفیت خدمات گردشگری و تنوع جاذبه‌ها، نام کندلوس به همراه دو روستای دیگر ایران، سهیلی (قشم) و شفیع‌آباد (کرمان) در فهرست «بهترین روستاهای جهانی گردشگری» قرار گرفت.

این انتخاب در رقابت میان ده‌ها کشور و صدها روستا انجام شد و کندلوس توانست با تکیه بر اصالت فرهنگی و ظرفیت‌های زیست‌پذیر خود، جایگاهی در میان برترین نمونه‌های گردشگری روستایی جهان به دست آورد. مراسم رسمی ثبت جهانی نیز هم‌زمان در چین و در خود روستای کندلوس برگزار شد؛ جایی که مردمانش، با لباس‌های محلی و چهره‌هایی خندان، از ورود نام روستایشان به فهرست جهانی استقبال کردند — لحظه‌ای که برای همیشه در حافظه فرهنگی ایران ماندگار شد.

الگوی توسعه پایدار در مقیاس محلی

کندلوس الگویی است از چگونگی دستیابی به توسعه گردشگری بدون قربانی‌کردن اصالت و طبیعت. این روستا نشان داد که می‌توان همزمان با جذب گردشگر، هویت بومی و محیط زیست را پاس داشت. گردشگری در این منطقه با مشارکت مردم محلی، آموزش جامعه روستایی، استفاده از ظرفیت صنایع‌دستی و محصولات بومی مانند گیاهان دارویی، و ایجاد اشتغال پایدار پیش می‌رود.

چنین الگویی می‌تواند در سراسر ایران تکرار شود؛ به‌ویژه در زمانی که گردشگری روستایی به یکی از محورهای رشد اقتصادی و فرهنگی کشور تبدیل شده است. کندلوس با حضور در فهرست جهانی، ثابت کرد که مدیریت خردمحور، اعتماد به جامعه محلی و نگاه علمی به گردشگری می‌تواند منجر به موفقیتی جهانی شود.

از کندلوس تا تصویر تازه ایران

در جهانی که رسانه‌ها گاه تصویری نادرست و تک‌بعدی از ایران ارائه می‌دهند، ثبت جهانی کندلوس فرصتی است برای بازسازی چهره فرهنگی و انسانی ایران در نگاه جهانیان. کندلوس نشان می‌دهد که ایران فقط سرزمین تاریخ و بناهای باستانی نیست، بلکه سرزمینی زنده است که در روستاهایش، فرهنگ و تمدن همچنان جاری است.

این روستا امروز نماد پیوند میان گذشته و آینده است؛ روستایی که از دل سنت، مدرنیته‌ای انسانی را پرورده است. جهانی‌شدن کندلوس، جهانی‌شدن اندیشه‌ای است که می‌گوید توسعه، بدون ریشه در فرهنگ و هویت، معنایی ندارد.

انتهای پیام/