علی‌اکبر وحدتی، پژوهشگر و باستان‌شناس اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان شمالی در یادداشتی نوشت: تپه نادری با بیش از ۲۰ متر ارتفاع و سه هکتار وسعت در بخش مرکزی شهر قرار دارد و بر اساس آثار برجای‌مانده، در دوره‌های صفوی و قاجار، قلعه و بارویی مستحکم بر فراز آن ساخته شده بود. بنا بر تصاویر تاریخی ثبت‌شده توسط عکاس مخصوص ناصرالدین‌شاه و یادداشت‌های اعتمادالسلطنه در مطلع‌الشمس، قلعه و باروی تپه نادری زمانی بخش اصلی بافت قدیم شهر شیروان را در بر می‌گرفت.
در پی زلزله سال ۱۳۰۸ خورشیدی و برنامه‌های توسعه شهری، بافت تاریخی اطراف تپه به‌تدریج از میان رفت و امروزه تنها بخش باستانی تپه و بقایای قلعه صفوی و قاجاری به شکل برج و باروهای فرسایش یافته با وسعتی حدود هفت هکتار باقی مانده است.
با امضای تفاهم‌نامه پژوهشی بین پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور و دانشگاه نانجینگ چین، کاوش‌های مشترک باستان‌شناسی در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۸ در تپه نادری به سرپرستی علی اکبر وحدتی و لینگرن ژانگ انجام شد. این پروژه با حضور باستان‌شناسان ایرانی، چینی و فرانسوی، با هدف شناسایی توالی استقراری منطقه، تدوین گاه‌نگاری محلی و بررسی ارتباطات فرهنگی ایران و آسیای مرکزی در مسیر راه ابریشم انجام گرفت.
نتایج به‌دست‌آمده از این کاوش‌ها چشم‌اندازی تازه از تاریخ شمال خراسان ارائه می‌دهد. در لایه‌های زیرین تپه، سفال‌هایی از دوران آغاز شهرنشینی (عصر مفرغ) یافت شده که با سفال‌های فرهنگ نمازگاه در آسیای مرکزی شباهت دارند. در لایه‌های بالاتر، آثار معماری و اشیای متعلق به دوره‌های هخامنشی، اشکانی و ساسانی و دوره اسلامی آشکار شد. در میان یافته‌های شاخص می‌توان به حصار خشتی بزرگی با بیش از سه متر ضخامت اشاره کرد که در عمق زمین کشف شد و احتمالاً سازه‌ای دفاعی متعلق به نخستین مراحل استقرار در تپه نادری است. داده‌های رادیوکربن، قدمت این دیوار را بیش از پنج هزار سال نشان می‌دهد.
در جریان کاوش‌ها مجموعه‌ای متنوع از اشیای باستانی از جمله پیکره‌های سفالی، دوک‌های نخ‌ریسی، سنگ‌ساب، سرپیکان‌های مفرغی و سفال‌های منقوش و صیقلی به‌دست آمد که بخشی از آن‌ها هم‌اکنون در موزه بجنورد و موزه تاریخ شهر شیروان نگهداری می‌شود.
نتایج پژوهش‌های میان‌رشته‌ای در حوزه‌های باستان‌سنجی، جانورباستان‌شناسی و گیاه‌باستان‌شناسی نیز در قالب چندین مقاله علمی بین‌المللی منتشر شده است و اطلاعات ارزشمندی درباره‌ی شیوه‌های معیشت، کشاورزی و دامداری، تکنولوژی و تجارت ساکنان کهن این ناحیه فراهم آورده است.
در سال‌های اخیر، با توجه به قرارگیری تپه نادری در محدوده بافت فرسوده و کم‌برخوردار شهری، مشکلاتی همچون ساخت‌وسازهای غیرمجاز و ناهنجاری‌های اجتماعی پیرامون آن شکل گرفته است. به همین منظور، طرحی جامع برای ساماندهی و بازآفرینی مجموعه تاریخی نادری در دست تهیه است تا این مکان به یک مرکز تاریخی، فرهنگی و گردشگری تبدیل شود. اجرای این طرح با همکاری دستگاه‌های مرتبط از جمله میراث فرهنگی، شهرداری شیروان، اوقاف و امور خیریه و جهاد کشاورزی با حضور و مشارکت فرمانداری شیروان دنبال می‌شود.
در چشم‌انداز آینده، تبدیل تپه نادری به یک سایت‌موزه و مرکز فرهنگی-تاریخی هدف اصلی این برنامه است؛ مرکزی که بتواند تاریخ و هویت شهر شیروان را در گذر زمان به مخاطبان معرفی کند. وجود بقعه‌ی متبرک امامزاده هادی النقی (ع)، فضای سبز و موقعیت شهری مناسب، ظرفیت ایجاد مجموعه‌ای فرهنگی و گردشگری را فراهم کرده است که در آینده می‌تواند به نقطه‌ای کانونی در سیمای تاریخی شیروان بدل شود.
انتهای پیام/
source