دغدغه‌های هادی خانیکی و  مسعود کوثری درباره گسترش اخبار جعلی

به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی شهر کتاب، میزگردتخصصی کتاب «اخبار جعلی در فرهنگ‌های دیجیتال» با حضور هادی خانیکی و  مسعود کوثری از  اساتید دانشگاه‌های علامه طباطبایی و تهران، به همراه سیدمحمد میرافشاری، مترجم کتاب برگزار و هر یک به ارائه تحلیل‌های خود پرداختند.

خانیکی: پوپولیسم، دشمن واقعیت است

هادی خانیکی با اشاره به ابعاد گسترده مسئله اخبار جعلی، آن را محدود به حوزه روزنامه‌نگاری ندانست و گفت: این پدیده، امروزه به یک چالش سیاسی و اجتماعی در اکثر جوامع تبدیل شده است. پرسش محوری کتاب این است که چه جنبه‌هایی از اخبار جعلی به خوبی درک نشده است.

وی با برشمردن چهار ویژگی عصر اخبار جعلی، اظهار کرد: ورود به جهان پساحقیقت نخستین ویژگی است؛ جهانی که در آن احساسات و کلیشه‌ها جای استدلال را گرفته و مرز حقیقت و دروغ مخدوش شده است.

به گفته خانیکی، ویژگی دوم، تبدیل شدن اخبار جعلی به رایج‌ترین ابزار با کمک فناوری‌های نوین، و سومین ویژگی، پیوند آن با پوپولیسم است. او تأکید کرد: پوپولیسم، دشمن سرسخت اخبار واقعی است.

این استاد دانشگاه، ویژگی چهارم و بسیار مهم را جامعه غیرمنتقد عنوان کرد و افزود: در جامعه‌ای که فضای گفت‌وگو در آن محدود باشد و نقدگریزی رواج داشته باشد، طبیعی است که جعل و تقلب در گفتمان عمومی افزایش یابد.

کوثری: در دام پست‌مدرنیسم گرفتار آمده‌ایم

در ادامه، مسعود کوثری با تحلیل فلسفی و جامعه‌شناختی این پدیده، فروپاشی کلان‌روایت‌ها را بستر اصلی شکل‌گیری اخبار جعلی دانست.

وی توضیح داد: وقتی روایت‌های بزرگ و مسلط جامعه ضعیف شوند، فضایی باز می‌شود که هر فردی بتواند روایت شخصی خود را به عنوان حقیقت، تولید و منتشر کند. در چنین شرایطی، دیگر ضرورتی ندارد که این روایت‌های خرد، مبتنی بر واقعیت باشند.

کوثری با بیان اینکه ما خواسته یا ناخواسته در دام پست‌مدرنیسم افتاده‌ایم، هشدار داد: این وضعیت، ما را به سمت تولید انبوه اخبار جعلی سوق می‌دهد. در عصر پساحقیقت، افراد برای خود این حق را قائلند که هر آنچه را که خود حقیقت می‌پندارند، بدون توجه به واقعیت‌های عینی، منتشر کنند.

مشکل، فرهنگی است نه صرفاً تکنولوژیک

سیدمحمد میرافشاری، مترجم کتاب، نیز در سخنان خود بر نگاه فرهنگی کتاب به پدیده اخبار جعلی تأکید کرد و گفت: نویسندگان این کتاب بر این باورند که اخبار جعلی محصول صرف فناوری نیست، بلکه ریشه در نیازهای فرهنگی و اجتماعی دارد.

وی به یکی از چالش‌های اساسی اشاره کرد: مشکل اصلی زمانی آغاز می‌شود که مرز بین حقیقت که امری تفسیری و شخصی است و واقعیت که امری عینی است، درهم می‌ریزد. وقتی هر فردی حقیقت خود را معادل واقعیت بداند، با انبوهی از روایت‌های متعارض و گاه خصمانه روبرو می‌شویم که بسیاری از آنها واقعی نیستند.

میرافشاری در پایان، نقش الگوریتم‌های فضای مجازی را تشدیدکننده این بحران خواند و افزود: حباب‌های فیلتر و اتاق‌های پژواک، کاربران را در باورهای خودشان غرق می‌کنند و آنان را در معرض محتوای احساسی و قطبی‌تر قرار می‌دهند. در چنین بستری، دروغ به صورت ساختاری تقویت می‌شود.

انتهای پیام