نقی طبرسا مشاور مدیرکل، مسئول امور اجرایی و مسئول هماهنگی امور تشکل‌های غیردولتی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان گلستان در یادداشتی نوشت: تشکل‌های غیردولتی یا سازمان‌های مردم‌نهاد امروز به‌عنوان یکی از ارکان اساسی توسعه اجتماعی و فرهنگی شناخته می‌شوند. این نهادها با فعالیت‌های داوطلبانه و مردمی خود، نقش مهمی در حل مسائل جامعه، حمایت از حقوق شهروندی، حفاظت از محیط‌زیست و حتی پیشبرد توسعه اقتصادی ایفا می‌کنند. اساس کار آن‌ها بر مشارکت مردم، نوآوری در روش‌ها و تمرکز بر نیازهای واقعی جامعه است و همین ویژگی‌ها، جایگاهشان را در مسیر توسعه پایدار و ارتقای کیفیت زندگی، برجسته و بی‌بدیل می‌سازد.
در این میان، میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به‌عنوان سه حوزه مهم و اثرگذار در هویت ملی، اقتصاد فرهنگی و توسعه پایدار هر کشور، نیازمند هم‌افزایی میان دولت و مردم هستند. حفظ و گسترش این حوزه‌ها، تنها با اتکا به حمایت‌های دولتی ممکن نیست؛ بلکه به مشارکت فعال و سازمان‌یافته مردم از طریق تشکل‌های غیردولتی وابسته است. این تشکل‌ها همچون پلی میان جامعه و حاکمیت، می‌توانند نقشی کلیدی در پاسداری از میراث گذشتگان، رونق گردشگری و ارتقای صنایع‌دستی ایفا کنند.
در بخش میراث‌فرهنگی، تشکل‌های غیردولتی می‌توانند با اجرای پروژه‌های پژوهشی و مستندسازی، گردآوری اسناد و تصاویر تاریخی و ثبت آثار در فهرست‌های ملی و جهانی، حافظ دانش و هویت فرهنگی باشند. همچنین با پایش مستمر بناها و محوطه‌های تاریخی، تخریب‌ها یا تغییرات غیرقانونی را شناسایی و گزارش کنند و از این رهگذر، به بازوی نظارتی توانمندی برای دستگاه‌های مسئول بدل شوند. آگاهی‌رسانی عمومی از طریق کارگاه‌ها، نمایشگاه‌ها و همایش‌ها نیز یکی از ابزارهای مؤثر این نهادها برای جلب مشارکت گسترده مردم در حفاظت از میراث‌فرهنگی است.
در حوزه گردشگری، نقش تشکل‌های غیردولتی در معرفی و تبلیغ جاذبه‌ها بسیار برجسته است. این نهادها می‌توانند با استفاده از رسانه‌ها، برگزاری تورهای تخصصی و برنامه‌های فرهنگی، جاذبه‌های کمتر شناخته‌شده را به گردشگران معرفی کنند. آموزش مهارت‌های میزبانی، بازاریابی و خدمات گردشگری به جوامع محلی نیز از دیگر مأموریت‌های آن‌هاست که مستقیماً به توانمندسازی ساکنان و افزایش درآمد مناطق گردشگری منجر می‌شود. برگزاری جشنواره‌ها، نمایشگاه‌ها و رویدادهای خاص نیز ضمن ایجاد شورونشاط اجتماعی، به جذب گردشگران داخلی و خارجی کمک شایانی می‌کند.
در بخش صنایع‌دستی، تشکل‌های غیردولتی می‌توانند با ایجاد بازارهای فصلی، فروشگاه‌های اینترنتی و حضور در نمایشگاه‌های ملی و بین‌المللی، دامنه فروش و بازاریابی محصولات را گسترش دهند. همچنین آموزش و انتقال مهارت‌های سنتی به نسل جوان و علاقه‌مندان، تأمین مواد اولیه و ایجاد برندهای مشترک، ازجمله اقدامات مهمی است که این نهادها در راستای حمایت از هنرمندان بومی انجام می‌دهند.
افزایش سرمایه اجتماعی از طریق جلب اعتماد مردم و ایجاد حس تعلق به میراث مشترک، کاهش بار مالی و اجرایی دولت و بهره‌گیری از انعطاف‌پذیری بالاتر در مقایسه با ساختارهای دولتی، ازجمله مزایای روشن فعالیت این تشکل‌هاست. بااین‌حال، چالش‌هایی همچون کمبود منابع مالی، محدودیت‌های قانونی و ضعف در آموزش و مهارت‌های مدیریتی همچنان پیش روی آن‌ها قرار دارد. رفع این موانع نیازمند اقداماتی مانند ایجاد صندوق‌های حمایتی مشترک دولت و بخش خصوصی، اصلاح قوانین برای تسهیل فعالیت‌های مردمی و گسترش همکاری‌های بین‌المللی است.
به‌هرروی، تشکل‌های غیردولتی در حوزه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، نه‌تنها پاسداران میراث و هویت ملی هستند، بلکه به‌عنوان عاملان توسعه پایدار و اقتصادی نیز عمل می‌کنند. تقویت این نهادها، گامی اساسی در مسیر حفظ ارزش‌های تاریخی و فرهنگی و ایجاد فرصت‌های نوین شغلی و اقتصادی به شمار می‌رود؛ مسیری که هم نیازمند اراده جمعی است و هم همدلی میان دولت، مردم و فعالان مدنی.
انتهای پیام/
source