بلندترین قله امید

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم،‌دکتر علیرضا کاوند عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم طی یادداشتی با عنوان «بلندترین قله امید» نوشت:

در دنیایی که اضطراب‌ها، ناامیدی‌ها و نگرانی‌های گوناگون هر لحظه ما را احاطه کرده‌اند، بازگشت به منابع موفقیت حقیقی و پایدار اهمیت مضاعفی پیدا می‌کند. آموزه‌های دینی، خصوصاً معارف اهل بیت علیهم‌السلام، کلیدهایی نورانی برای عبور از بحران‌ها در اختیار بشر قرار داده‌اند. سخن خردمندانه‌ی امیرالمؤمنین علیه‌السلام درباره سرمنشأ امید از جمله این درس‌های زندگی‌ساز است. ایشان در سخنی کوتاه اما عمیق می‌فرماید: الثِّقَةُ بالله أقوى أمَلٍ، یعنی «اعتماد به خدا، محکم‌ترین مرحله امید است.» این جملهٔ راهبردی از امام، تفاوت میان امید سطحی و امیدی را که بر شالوده‌ای محکم استوار است، روشن می‌کند. هر انسانی در مسیر زندگی امیدوار است؛ اما امیدهای وابسته به ظواهر، اعمال یا اسباب مادی اغلب ناپایدار و شکننده‌اند. آنچه این امید را به مرتبه‌ای عالی می‌رساند، پیوند آن با اعتماد ریشه‌دار به خداوند است. در واقع این سخن، ما را به بلندترین قله‌ی ایمان و امید می‌برد؛ جایی که انسان، دیگر به کسی و چیزی جز خدا دل نمی‌بندد. اگر انسان به مرحله‌ای برسد که تمام امیدش فقط به خدا باشد، هیچ حادثه‌ای او را نمی‌شکند. در شرایط سخت امروز، بهترین زاد و توشه‌ی مؤمن همین است: اعتماد قلبی به خداوند، یعنی بالاترین امید.

شواهد قرآنی فراوان بر این معنا صحه می‌گذارند. در سوره ابراهیم، آیه 12، آمده است:  «وَ مَا لَنَا أَلَّا نَتَوَکَّلَ عَلَى اللَّهِ وَقَدْ هَدَانَا سُبُلَنَا وَلَنَصْبِرَنَّ عَلَىٰ مَا آذَیْتُمُونَا وَعَلَى اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُتَوَکِّلُونَ.» (غرر الحکم، ص605) در این آیه، زبان حال پیامبران و مؤمنانی است که می‌گویند: چرا بر خدا توکل نکنیم، در حالی‌که او راه را به ما نشان داده؟ توکل (اعتماد قلبی به خدا) جایگزین ترس و اضطراب می‌شود، حتی در برابر اذیت و آزار دیگران. در سوره آل‌عمران، آیه 160، نیز تأکید شده است: «إِن یَنصُرْکُمُ اللَّهُ فَلَا غَالِبَ لَکُمْ ۖ وَإِن یَخْذُلْکُمْ فَمَن ذَا الَّذِی یَنصُرُکُم مِّن بَعْدِهِ ۗ وَعَلَى اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ» بر اساس این آیه، اهل ایمان در سخت‌ترین شرایط باید امیدشان را به یاری خدا بدوزند و دل به اسباب ناکارآمد و ناپایدار دنیا نبندند. وقتی این توکل ایجاد شود، هیچ شکست و تهدیدی او را نمی‌ترساند.

در سوره زمر، آیه 36 «أَلَیْسَ اللَّهُ بِکَافٍ عَبْدَهُ؟» سؤال تأکیدی خداوند است: آیا خدا برای بنده‌اش کافی نیست؟ این آیه گواه روشنی بر آن است که اعتماد به خدا، نهایت امید و آرامش است. همچنین در سوره یوسف، آیه 87 «یَا بَنِیَّ اذْهَبُوا فَتَحَسَّسُوا مِن یُوسُفَ وَأَخِیهِ وَلَا تَیْأَسُوا مِن رَّوْحِ اللَّهِ ۖ إِنَّهُ لَا یَیْأَسُ مِن رَّوْحِ اللَّهِ إِلَّا الْقَوْمُ الْکَافِرُونَ» حضرت یعقوب علیه‌السلام در اوج اندوه و دوری، امید به گشایش و رحمت خدا را حفظ می‌کند. این نشانه‌ی همان اعتماد ریشه‌دار و الهی است که امام علی علیه‌السلام به آن اشاره دارد.

امید یک احساس قلبی است که انسان را به سوی خیر و نجات امیدوار می‌کند، اما این امید وقتی به مرحله‌ی ثِقَة می‌رسد، یعنی انسان دیگر فقط امیدوار نیست، بلکه یقین دارد که خدا بهترین را برای او رقم خواهد زد. امید بدون عمل و اعتماد، سراب است، اما همراه با اعتماد (توکل)، واقعی‌ترین نوع امید است.

انتهای‌پیام/