مجتبی محمدی، راهنمای موزه منطقه‌ای خلیج‌فارس در یادداشتی نوشت: خلیج فارس یا دریای پارس، سومین خلیج بزرگ جهان و آبراهی ارزشمند در آسیای غربی و منطقه خاورمیانه است که در امتداد دریای عمان، در میان ایران و شبه جزیره عربستان قرار دارد.
در مورد قدیمی‌ترین تصویر یا تصاویری که از آثار تاریخی و فرهنگی ایران بر جای مانده بحث فراوان است. در میان بررسی منابع کهن، کتاب تاریخ مسعودی یکی از قدیمی‌ترین منابعی است که از تمایل شاهان باستانی ایران به تصویرنگاری بحث می‌کند، بطوری که مسعودی در این باره آورده است: به سال سیصد و سوم در شهر استخر پارس به نزد یکی از بزرگ زادگان ایران کتابی دیدم که از علوم و اخبار ملوک و بناها و تدبیرهای ایرانیان مطالب فراوان داشت که چیزی از آن در کتب دیگر چون «خدای نامه» و «آیین نامه» و غیره ندیده بودم. تصویر بیست و هفت تن از ملوک ایران از خاندان ساسانی – بیست و پنج مرد و دو زن – در آن بود و هر یک را به روز مرگ، پیر بوده یا جوان با زیور یا تاج و ریش و چهره، تصویر کرده بودند با قید اینکه اینان چهارصد و سی و سه سال و یک ماه و هفت روز پادشاهی کرده‌اند و چنان بوده که وقتی یکی از شاهان به مردی تصویر او را کشیده به خزینه می‌سپردند تا زندگان از وصف مردگان بی خبر نمانند.
صورت پادشاهانی که به جنگ بودند ایستاده بود و پادشاهی که به کار می‌پرداخت نشسته بود، با ذکر سرگذشت هر پادشاه و رفتار وی یا خواص یاران و عوام رعیت و حادثه‌ها و اتفاقات مهم که به دوران پادشاهی وی پدید آمده بود. و تاریخ کتاب چنان بود که در نیمه جمادی الآخر به سال یک صد و سیزدهم روی اسناد خزائن ملوک ایران نوشته شده و برای هشام‌الملک از پارسی به عربی آمده بود.
نخستین پادشاه اردشیر بود که در زمینه سرخ درخشان و لباسش به رنگ آسمانی و تاجش سبز و طلایی بود و نیزه‌ای به دست داشت و ایستاده بود و آخرشان یزدگرد پسر خسرو پرویز….. ( مسعودی، ۱۳۶۵: ۱۰۰) امروزه از این کتابی که مسعودی گزارش می‌دهد هیچ اثری نیست چرا که اگر می‌بود یکی از نفیس‌ترین آثار میراثی ایران به شمار می‌رفت.
اما گذشته از توصیفاتی که مسعودی از گرایش ایرانیان به کشیدن تصاویر شاهان و شاهزادگان خود ارائه می‌دهد بر اساس مستندات موجود مورخان، قدیمی‌ترین تصویرموجود، تصویر بندر هرمز است که بر روی مس توسط هوگن برگ (Hogenberg) گراور شده و در سال ۱۵۷۲ م. ( ۹۸۰ هـ.ق.) در شهر کلن آلمان منتشر می‌شود. اما مشخص نیست که این گراور از روی چه تصویری برداشته شده و نقاش آن چه کسی بوده است.
تصاویری که امروزه در دست است نخستین آنان اکثراً توسط سیاحانی ترسیم شده‌اند که در دوران صفویه به ایران عمدتاً از طریق راه روسیه و یا عثمانی می آمده اند. مستقیم به اصفهان پایتخت رفته و از همان راه باز گشته‌اند.
راه دیگری که آنان به ایران می آمده‌اند راه دریایی بوشهر و بندر عباس بود که از این راه نیز وارد شده و قدیمی‌ترین تصاویر را به ثبت می رساندند. به دلیل اهمیت ارتباطی بوشهر و خلیج‌فارس این بندر نیز مورد توجه سیاحان قرار می‌گرفته است و به نظر می رسد که قدیمی‌ترین تصاویر از بوشهر مربوط به دوران زندیه و اوایل قاجار باشد.
در برخی از تصاویری که سیاحان اروپایی از نقاط مختلف ایران از جمله بوشهر و فارس ترسیم کرده‌اند غالب مردم با کلاه به تصویر کشیده شده اند، چرا که بر اساس یک سنت رایج ایرانیان معتقد بودند که سر برهنه را نبایستی آسمان ببیند به همین خاطر همواره ایرانیان با کلاه دیده می‌شوند به جز در موارد محدود.
از همین روی وجود چنین تصاویری از ایران، خلیج‌فارس و بوشهر می‌تواند امروزه به میراثی فرهنگی و فاخر در نوع خود تبدیل شود.
انتهای پیام/
source