تمبری برای تاریخ مشترک؛ رونمایی از میراث فرهنگی ایران و عمان در آیینه هرمزگان

محمد محسنی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی هرمزگان در یادداشتی نوشت: هم‌زمان با سفر رسمی مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری به عمان، رخدادی فرهنگی و نمادین در کاخ العلم العامر مسقط رقم خورد که فراتر از یک مناسبت دیپلماتیک، پژواکی از اعماق تاریخ و فرهنگ مشترک دو ملت بود. در این آیین باشکوه، وزرای امور خارجه دو کشور، از تمبر یادبود همکاری‌های فرهنگی ایران و عمان رونمایی کردند؛ یادبودی کاغذین اما ریشه‌دار، که همچون سندی زنده از گذشته، حال و آینده روابط ایران و عمان بر پهنه تاریخ نقش می‌زند.

آن‌چه این تمبر را برای مردم استان هرمزگان برجسته و ارزشمند می‌سازد، تصویر مسجد جامع بستک است که در کنار شکوه معماری مسجد سلطان قابوس، بر آن نقش بسته. این ترکیب تصویری، تنها گزینشی زیباشناسانه و نمادین نیست؛ بلکه آشکارا تبلورِ روح مشترک فرهنگی، تاریخی و تمدنی مردمان دو سوی تنگه هرمز است.

مسجد جامع بستک، با معماری بومی خود، بازتابی از جهان‌بینی مردم جنوب ایران است که در هماهنگی شگفت‌انگیزی با معماری سنتی عمان قرار دارد. این تشابه، نه محصول الگوبرداری، بلکه حاصل هم‌زیستی تاریخی است.
استان هرمزگان، به‌ویژه شهرهای ساحلی و پس کرانه‌ای همواره در قلب تعاملات تجاری، فرهنگی و اجتماعی با عمان قرار داشته‌اند. در روزگاری نه‌چندان دور، مسیرهای دریایی میان بندر کنگ و مطرح، یا از بندر لافت تا صور و خصب، پررفت‌وآمدترین شاه‌راه‌های ارتباطی جنوب ایران بودند. این پیوندها، چنان عمیق و طبیعی بوده‌اند که فرهنگ‌های دو سرزمین را نه همسایه، بلکه هم‌خانواده ساخته‌اند.

در این میان، گویش کمزاری، زبانی میانجی میان فارسی جنوب و عربی عمان، همچون زنده‌ترین نمود پیوند زبانی میان مردمان دو سوی خلیج فارس، تا امروز در جزایر و بنادر بسیاری از هرمزگان رواج دارد. همچنین، شباهت در آیین‌های مذهبی، از جشن‌های مذهبی گرفته تا سوگواری‌ها، و هم‌سانی در سبک پوشش سنتی، خوراک محلی، موسیقی مقامی و ریتم زندگی دریایی، همگی نشانه‌هایی از این اشتراک فرهنگی‌اند.

رونمایی از تمبر یادبود فرهنگی ایران و عمان را می‌توان نمونه‌ای موفق از «دیپلماسی فرهنگی» دانست؛ مفهومی که در دنیای امروز، هم‌پای قدرت نظامی و اقتصادی، نقش‌آفرینی می‌کند. تمبری که بر آن دو مسجد از دو کشور همسایه کنار هم قرار گرفته‌اند، نه‌تنها نماد همکاری، بلکه حامل پیام صلح، قرابت و احترام به تاریخ مشترک است.

تمبرها، گرچه در ظاهر کوچک و نمادین‌اند، اما کارکردی بزرگ در حافظه‌سازی فرهنگی دارند. آن‌ها می‌توانند حامل روایت‌های تاریخی باشند، پل‌هایی میان نسل‌ها بسازند، و مفاهیم ژرفی چون هویت و تعامل ملل را به شکلی فشرده و زیبا به نمایش بگذارند. در این میان، تمبر مسجد بستک و مسجد سلطان قابوس، تصویری زنده از هم‌ریشگی مردم ایران و عمان است؛ نه در سطح دولتی، که در لایه‌های مردمی، زیسته و ملموس.

اینک و در سایه این رویداد، نگاه‌ها باید بیش از پیش به ظرفیت‌های هرمزگان دوخته شود. استانی که نه‌تنها گذرگاه استراتژیک دریایی است، بلکه بستر فرهنگیِ ریشه‌دار برای تقویت روابط ایران با جهان عرب، به‌ویژه عمان، به‌شمار می‌رود.

ظرفیت‌های بالقوه‌ی استان در حوزه‌هایی چون گردشگری فرهنگی، تعاملات دانشگاهی، میراث ناملموس، احیای مسیرهای تجاری سنتی و حتی بازطراحی مبادلات فرهنگی محلی، می‌تواند بستری برای تقویت «دیپلماسی مردم‌محور» باشد؛ رویکردی که در آن مردم، خرده‌فرهنگ‌ها، هنرمندان و کنشگران بومی، نقش پیش‌برنده دارند.

انتهای پیام/