"حنانه"؛ درختی که در فراق پیامبر شیون کرد

به گزارش خبرگزاری تسنیم، آدم وقتی توفیق سفر به سرزمین وحی را پیدا می‌کند و پا به مکه معظمه و مدینه منوره می‌گذارد، در هر قدم و با هر نگاه، دنبال ردی از پیامبر (ص) می‌گردد و با هر نشانه‌ای به صدر اسلام پرواز می‌کند و در خیالات خود با رسول مهربان خدا همراه و همسفر می‌شود.

یکی از این نشانه‌ها که شاید بیشتر از بسیاری از نشانه‌های دیگر عطر و بوی پیامبر(ص) را می‌دهد و احساس و عواطف زائر را برمی‌انگیزاند، «منبر پیامبر(ص)» است. این منبر اکنون در سمت راست محراب‌النبی(ص) و مقابل محل اذان بلال قرار دارد.

در تاریخ آمده که حضرت محمد(ص) در سال‌های آخر عمر خود در مسجدالنبی روی منبری چوبی می‌نشست و خطبه می‌خواند. 

پیامبر(ص)، منبر خود را دَرِ کوچکی از بهشت توصیف کرده که پایه‌های آن سر بر افراشته از بهشت است. پیامبر اسلام در روایت دیگری منبرش را بر حوض کوثر خوانده و این گفتار چنین معنا شده که عبادت در کنار منبر، سبب سیراب‌شدن در قیامت از حوض کوثر می‌شود.

اما منبری که اکنون زائران می‌بینند، همان منبری نیست که پیامبر(ص) روی آن می‌نشستند و منبر کنونی بتدریج به این شکل درآمده است. 

آنطور که در تاریخ آمده به هنگام بنای مسجدالنبی برای رسول خدا (ص) منبری در نظر گرفته نشده بود. آن حضرت ابتدا بر تنه درخت خرمایی تکیه داده و خطبه می‌خواندند. پس از چندی با افزایش جمعیت صحابه از پیامبر اکرم (ص) اجازه گرفته و منبری از چوب برای ایشان ساختند تا مردم آن حضرت را بهتر ببینند و سخنانشان را بشنوند. زمانی که منبر ساخته شد، پیامبر (ص) تنه درخت را رها کردند و بر منبر نشستند.

بنابر روایات موجود، در این هنگام از تنه درخت ناله‌ای شبیه ناله و شیون برخاست که تنه درخت در فراق پیامبر (ص) سر داد. به همین دلیل نام این درخت را «حنانه» گفته‌اند که به معنی بانگ شتر ماده‌ای است که از بچه خود جدا می‌شود. می‌گویند پیامبر(ص) آن درخت را در آغوش گرفت تا آرام شد.

حکایات متعددی درباره سرنوشت آن تنه نخل برجای مانده است، از جمله این که این درخت بعدها دفن شد، یا به دستور حضرت محمد(ص) درخت را کندند ( و در زیر منبر) خاک کردند، یا اینکه بنی امیه هنگام نوسازی مسجد این درخت را بریدند.

شاعران متعددی از جمله مولوی نیز در بیت‌هایی از اشعار خود از این ستون یاد کرده‌اند: « بنواخت نور مصطفی آن اُستُن حنانه را / کمتر ز چوبی نیستی حنانه شو حنانه شو»

در هر روی اکنون ستونی چوبی در مسجد‌النبی و در سمت غرب محراب پیامبر(ص) و نزدیک‌ترین ستون‌ها به محراب نماز پیامبر(ص) و چسبیده به دیوار قبلی مسجد وجود دارد که نامش حَنّانه (به معنی ستون گریه کننده) است که یا همان تنه درخت خرمای زمان رسول خداست و یا به یاد او و به صورت نمادین در آنجا قرار گرفته است.

و اما منبر پیامبر(ص) از چوب ساخته شد و در ابتدا سه پله داشت. پیامبر بر پله سوم می‌نشستند و پاهای مبارک خود را بر پله دوم می‌نهادند.

در دوران معاویه شش پله از پائین به منبر اضافه شد. بعدها در جریان دو آتش‌سوزی که در مسجدالنبی (ص) رخ داد، این منبر کاملاً در آتش سوخت. در قرن هفتم هجری پس از گذشت دو سال از دومین آتش‌سوزی منبری از چوب صندل ساخته و به جای آن نهاده شد. 

در سال 998 از سوی دولت عثمانی منبر نفیس و یکپارچه‌ای از سنگ ساخته شده و به جای منبر چوبین نصب می‌شود که هم‌اکنون در سمت راست محراب‌النبی (ص) و در مقابل محل اذان بلال قرار دارد.

انتهای پیام/