صدای خاطرات؛ روایت پدرانه در سایه انقلاب و جنگ

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، کتاب «مثل آفتاب،گردان» روایت خاطراتی از رزمنده دوران دفاع مقدس، حسین‌علی دولت خواهی است که به قلم زینب دولت‌خواهی نوشته و از سوی انتشارات سوره مهر به چاپ رسیده است. آزاده جهان‌احمدی، فعال حوزه کتاب، در یادداشتی به معرفی این اثر پرداخته است که در ادامه می‌خوانید: 

در کتابی که زینب دولت‌خواهی از خاطرات زندگی پدرش، حسینعلی دولت‌خواهی، گردآوری کرده، شاهد تلاقی خاطرات شخصی، حوادث تاریخی و تأملاتی عمیق در باب ارزش‌های انقلاب و جنگ هستیم. این اثر که از طریق مصاحبه‌های مستقیم و روایت اول شخص نگاشته شده، تصویری زنده از دوران پرفراز و نشیب انقلاب اسلامی و جنگ هشت ساله ایران ارائه می‌دهد.

کتاب در فضایی نگاشته شده که گذشته و حال را به هم پیوند می‌دهد. حسینعلی، که در روستای غنی آباد دامغان متولد شده و در جریان انقلاب و جنگ هشت ساله به عنوان یک رزمنده حضور یافته، نشان‌دهنده آن نسلی است که هم در جریان تحولات بزرگ ملی مشارکت داشتند و هم با زخم‌های جنگ، زندگی و خاطرات خود را به نسل‌های بعدی منتقل کردند. زینب، دختری که در زمان جنگ به دنیا آمده و اکنون بالغ شده، با استفاده از مصاحبه‌های دقیق با پدرش، تلاشی ارزشمند برای ثبت تاریخ شفاهی و زنده کردن خاطرات او به عمل آورده است. این تلاش نه تنها جنبه‌های تاریخی و سیاسی دوران مورد نظر را منعکس می‌کند، بلکه ابعاد انسانی و عاطفی زندگی یک پدر و دختر را نیز به تصویر می‌کشد.

یکی از ویژگی‌های قابل توجه کتاب، ساختار سازماندهی آن است. زینب با بهره‌گیری از سبک مصاحبه‌ای و روایت اول شخص، به گونه‌ای داستان پدرش را روایت می‌کند که خواننده را مستقیماً در قلب وقایع قرار می‌دهد. ساختار کتاب به گونه‌ای تنظیم شده که ابتدا از دوران کودکی و نوجوانی حسینعلی و محیط روستایی او پرده برمی‌دارد، سپس به شرح وقایع انقلاب و جنگ می‌پردازد. این ترتیب زمانی به خواننده اجازه می‌دهد تا روند تغییرات در زندگی حسینعلی را در کنار تحولات اجتماعی و سیاسی کشور دنبال کند.

از نظر ساختاری، کتاب به چند بخش اصلی تقسیم شده است:

بخش نخست: معرفی زندگی اولیه و خانواده، محیط روستایی غنی آباد، و تأثیرات فرهنگی و اجتماعی دوران قبل از انقلاب.

بخش دوم: ورود حسینعلی به عرصه‌های سیاسی و نظامی، مشارکت او در انقلاب و نقش رزمندگی در جنگ هشت ساله.

بخش سوم: دیدگاه‌های شخصی و تأملات حسینعلی درباره دوران پرفراز و نشیب انقلاب و جنگ، از جمله تعبیرات شاعرانه او نسبت به امام خمینی(ره) که به «خورشید» تعبیر می‌شد.

بخش چهارم: مصاحبه‌های انجام شده توسط زینب که خاطرات شخصی، دغدغه‌های روحی و پیام‌های اخلاقی پدرش را به تصویر می‌کشند.

این تقسیم‌بندی نه تنها به خواننده کمک می‌کند تا به‌راحتی از مسیر زمانی داستان پیروی کند، بلکه از لحاظ مفهومی نیز ابعاد مختلف زندگی و مبارزات پدر را به طور جامع منعکس می‌کند.

یکی از نقاط قوت اصلی کتاب، بهره‌گیری از خاطرات دست اول از وقایع تاریخی مهم است. حسینعلی که در جریان انقلاب اسلامی فعالیت داشته و سپس به عنوان یک رزمنده در جنگ هشت ساله ایران-عراق حضور پیدا کرده است، شاهد تحولات عمیق اجتماعی و سیاسی بوده است. از سوی دیگر، تعبیرات شاعرانه او نسبت به امام خمینی (که به «خورشید» تعبیر می‌شد) نشان از عمق احساسات و باورهای مذهبی و انقلابی دارد که در آن دوران موج می‌زد.

این روایت‌های تاریخی از نگاه یک فرد زنده در میانه‌ی رویدادها، به خواننده این امکان را می‌دهد که نه تنها به ارقام خشک تاریخ بنگرد، بلکه با حس و حال، انگیزه‌ها، ترس‌ها و امیدهای انسانی آشنا شود. تجربه‌ی شخصی حسینعلی از مشارکت در انقلاب و جنگ، به ویژه در فضای روستایی و شرایط سخت زندگی، تصویری از مقاومت، پشتکار و عشق به میهن ارائه می‌دهد. همچنین، این کتاب نشان می‌دهد که چگونه تجربه‌های فردی می‌توانند در ساختار یک ملت و تحولات اجتماعی نقش بسزایی ایفا کنند.

از منظر سبک نگارش، کتاب به دلیل استفاده از روایت اول شخص و سبک مصاحبه‌ای، حس نزدیکی و صمیمیت را به خواننده القا می‌کند. روایت مستقیم پدر، همراه با سوالات و توضیحات زینب، به گونه‌ای است که گویی خود خواننده در کنار حسینعلی نشسته و داستان‌های زندگی او را شنیده است. این سبک، علاوه بر ایجاد ارتباط عاطفی، به خواننده اجازه می‌دهد تا با دیدگاه‌های شخصی و منحصر به فرد پدر آشنا شود.

یکی از نقدهای مطرح در مورد این کتاب، وجود اشتباهات املایی و نگارشی است. این اشتباهات، اگرچه از دیدگاه ادبی ممکن است نقطه ضعف محسوب شوند، اما نباید از اهمیت محتوای تاریخی و انسانی اثر کاست. اشکالات املایی در متنی با این حجم، می‌تواند نشانه‌ای از تلاش‌های اولیه در تدوین و انتشار خاطرات باشد؛ شاید زینب در مسیر ثبت خاطرات دست اول پدرش، بیشتر بر محتوای عاطفی و تاریخی تمرکز کرده و از ویرایش نهایی صرف نظر کرده است.

از یک سو، این اشکالات می‌توانند به عنوان نشانه‌ای از زحمات و تلاش‌های یک نویسنده‌ی جوان که از دل خاطرات و تجربیات واقعی سخن می‌گوید، تلقی شوند؛ اما از سوی دیگر، برای خوانندگانی که به دنبال اثربخشی ادبی بالا هستند، ممکن است تجربه‌ی خواندن را مختل کنند. در این میان، ویرایش دقیق‌تر و اصلاح اشکالات املایی می‌توانست به ارتقاء سطح اثر و افزایش تاثیرگذاری آن کمک شایانی بکند.

یکی از جنبه‌های برجسته کتاب، تأثیرات عاطفی است که بر خواننده می‌گذارد. روایت‌های عاشقانه و در عین حال دردناک از دوران جنگ، لحظات پر امید و لحظات شکسته‌ی روحی حسینعلی، به شکلی زنده و ملموس به تصویر کشیده شده‌اند. این امر به خصوص زمانی حس می‌شود که پدر در لحظه‌های حساس، خاطراتش را با صدایی گرم و پُر از احساس به یاد می‌آورد. زینب با دقت فراوان در ثبت این لحظات، پلی میان نسل‌ها ایجاد کرده و ارزش‌های انسانی همچون فداکاری، عشق به وطن و ایثارگری را به نمایش گذاشته است.

همچنین، مصاحبه‌های زینب با پدرش نشان‌دهنده‌ی تلاشی برای برقراری ارتباط عمیق بین نسل‌ها است؛ تلاشی که نه تنها به حفظ خاطرات تاریخی کمک می‌کند، بلکه به انتقال ارزش‌های اخلاقی و انسانی از نسلی به نسل دیگر نیز می‌انجامد. این ابعاد انسانی، به ویژه در دنیای امروز که اغلب تاریخ به شکل سرد و آماری ارائه می‌شود، اهمیت ویژه‌ای دارد.

این کتاب به عنوان یک سند تاریخی، بازتاب‌های اجتماعی و سیاسی زیادی در پی داشته است. خاطرات دست اول حسینعلی از دوران انقلاب و جنگ، به خواننده این امکان را می‌دهد که با جزییات دقیق‌تر و ملموس‌تری از وقایع آشنا شود. همچنین، تعبیرات شاعرانه او از امام خمینی و اشاره به نمادهای مذهبی و انقلابی، نشانه‌هایی از جریانات فکری و روحی آن دوران است که در آثار تاریخی به ندرت یافت می‌شود.

در فضای امروز که بحث‌های مربوط به تاریخ و میراث انقلاب و جنگ همچنان مورد توجه است، چنین اثری می‌تواند منبعی ارزشمند برای پژوهشگران، دانشجویان و علاقه‌مندان به تاریخ معاصر ایران باشد. به رغم برخی نواقص زبانی، اصالت روایت و حضور مستقیم خاطرات از دید یک رزمنده، ارزش علمی و تاریخی این کتاب را چند برابر می‌کند.

انتهای پیام/