ساعاتی پیش از اذان صبح، در خیابان‌های نسبتاً خلوت و با دشواری‌هایی به‌دلیل راه‌پیمایی روز قدس، به حرم رسیدم. هیاهوی زائران در شب 27 رمضان که بنا به روایتی یکی از شب‌های قدر است کمی از سردی هوا کم می‌کند، در رواق امام خمینی، گروهی مشغول دعا و نیایش بودند و برخی سفره سحری پهن کرده بودند.
با رابط برنامه تماس می‌گیرم و آدرس استودیو را از او می‌گیرم اول عذرخواهی می‌کند که آستان اجازه حضور خانم‌ها را در پشت‌صحنه نمی‌دهد اما در تماس بعدی همه‌چیز هماهنگ می‌شود، به صحن انقلاب می‌روم و به یکی از اتاق‌هایی که درب چوبی دارد و شبکه جهانی امام رضا(ع) نام دارد می‌رسم.
رابط برنامه مرا به داخل راهنمایی می‌کند، از پله‌ها بالا می‌روم و وارد استودیویی می‌شوم که چندان هم بزرگ نیست و ابتدای ورود به میزی برخورد می‌کنم که همان لوکیشن پلاتوی ابتدایی حامد عسگری برای نفر خانم است، عوامل پشت صحنه در اتاق حضور دارند و می‌گویند تنها پنج دقیقه دیگر باقی مانده است.
علیرضا کاردان امین تهیه‌کننده برنامه است که در کارنامه خود برنامه موفقی مثل نقل و نقل را دارد. با او سلام و علیکی می‌کنم و آن طرف دوربین هم حجت‌الاسلام طباخیان مشغول صحبت درباره ویژگی اصحاب حضرت امیرالمؤمنین(ع) است. صحبت‌های حجت الاسلام طباخیان تمام می‌شود یک آیتم پخش می‌شود و در این بین کاردان از عوامل می‌خواهد مؤذن را به استیج روبه‌روی صحن انقلاب راهنمایی کنند.
در این بین بخش مربوط به حجت الاسلام طباخیان تمام می‌شود و با او درباره موضوعی که در این ماه برای مخاطبان انتخاب کرده است به گفت‌وگو می‌نشینم. وی در پاسخ به این پرسش؛ “چرا شرح ویژگی‌های اصحاب امام علی(ع) را برای مخاطبان شب‌زنده‌دار انتخاب کرده‌اید؟”، توضیح داد: «پرداختن به زندگی و شرح حال یاران امیرالمؤمنین(ع) از اینجا نشئت گرفت که ماه مبارک رمضان همواره قرابت و تناسبی با حضرت علی(ع) دارد، پرداختن به شخصیت ایشان امری ضروری است، اما متأسفانه در فضای رسانه‌ای کمتر به آن پرداخته‌ایم، با وجود اینکه تصور می‌کنیم تبلیغات گسترده‌ای در این زمینه وجود دارد، واقعیت این است که اغلب، تبلیغات ما فاقد هدف و جهت‌گیری مشخص است.»
وی افزود: در برنامه «وقت سحر» سال 1402، سیره امیرالمؤمنین(ع) و بخش‌های مهمی از جنگ جمل را بررسی کردیم، اما امسال به این نتیجه رسیدیم که پرداختن صرف به شخصیت ایشان، آن کارایی لازم و اولویت مورد نیاز جامعه امروز ما را برآورده نمی‌کند. در فتنه جمل، گروهی از صحابه پیامبر(ص) جنگی را بر امام علی(ع) تحمیل کردند و عده‌ای نیز ایشان را همراهی نکردند. این ماجراها، تا شهادت مولا(ع) ـ که شرح غم‌انگیزی از وقایع دوران ایشان است ـ همواره این سؤال را برای مخاطب ایجاد می‌کند؛ “من چه‌کاری می‌توانم انجام دهم؟”، اغلب، وقتی صرفاً به فضائل امام(ع) پرداخته می‌شود، این تصور در ذهن شکل می‌گیرد که ایشان انسانی متمایز، معصوم و در اوج کمال هستند و من هرگز نمی‌توانم راه ایشان را دنبال کنم.
این کارشناس در خصوص اهمیت بررسی ویژگی‌های اصحاب امیرالمؤمنین(ع) ادامه داد: «پرداختن به ویژگی‌های این اصحاب دو هدف مهم را تأمین می‌کند؛ نخست، نشان می‌دهیم که آن‌ها معصوم نیستند و خطاهایی دارند. آن‌ها افراد الهی و مؤید آسمان نبوده و در طول زندگی خود، گاهی با فراز و نشیب‌هایی مواجه شده‌اند و اشتباهاتی مرتکب شدند که بعداً جبران کردند، هیچ یک از آن‌ها مردان کاملاً مقدسی نیستند؛ بنابراین، من می‌توانم از آن‌ها الگو بگیرم، زیرا از لحاظ ویژگی و بن‌مایه بسیار به من شباهت دارند.
نکته دوم این است که این بررسی به من کمک می‌کند با امیرالمؤمنین(ع) تناسب پیدا کنم. زمانی که به ماجرای صفین نگاه می‌کنم، می‌بینم فلان صحابی اقدام خوبی انجام داده است و فلان صحابی اقدام بدی داشته است، نتیجه آن اقدام خوب و بد برای من مشخص می‌شود و حالا می‌توانم با الگوبرداری از این تجربه، در مسیر امیرالمؤمنین(ع) بایستم، ازاین‌رو، این دو انگیزه ما را به بحث درباره اصحاب ایشان سوق داده است و برکات آن را مشاهده کردیم.
حجت الاسلام طباخیان یادآور شد: «از سال گذشته تا امسال توانستیم نام 14 نفر از اصحاب را یاد کنیم، در این راه سراغ اصحاب ناشناخته‌تری رفتیم، این افراد با اینکه کمتر شناخته شده‌اند، تأثیرات مثبت و منفی قابل‌توجهی در دولت امیرالمؤمنین(ع) داشته‌اند.»
طباخیان درباره بازخورد مخاطبان به این بخش گفت: «بازخوردهای خوبی هم از مخاطب هم سال گذشته و هم امسال دریافت کردیم که خیلی ما را امیدوار کرد به تداوم این بحث.»
وی در خصوص همزمانی پخش سریال معاویه و بیان ویژگی اصحابی که مستقیماً در جنگ صفین حضور داشتند گفت: «پخش این سریال توسط دولت سعودی، امسال، رفتاری تحریک‌آمیز بود و بیشتر از تحریف، حاوی حذف‌های تاریخی است، بخش‌های مهمی از تاریخ در آن به تصویر کشیده نشده‌اند، با این حال، به دو دلیل از پرداختن مستقیم به این سریال خودداری کردیم؛ اول، سریال از لحاظ سینمایی و محتوایی ضعیف است و بعید بود تأثیر عمیقی بر مخاطبان متدین و شیعه بگذارد، در واقع، تقریباً همه جهان اهل‌سنت هم این سریال را تحریم کردند؛ پیش از شیعیان، علمای مصر، عراق، اردن و حتی برخی از علمای سعودی به‌دلیل تحریفات جدی آن، این سریال را مردود دانستند. دوم، احساس کردیم پرداختن مستقیم به آن نوعی تبلیغ برای سریال محسوب می‌شود.
بنابراین، ضمن اجتناب از پرداخت مستقیم به سریال، تلاش کردیم با انتخاب اصحابی که به‌طور مستقیم با معاویه و حوادث صفین درگیر بوده‌اند، به این موضوع بپردازیم، به‌عنوان مثال، به جناب عدی (با درگیری‌های شدیدش با معاویه)، جریربن عبدالله بجلی (در شام)، سهل‌بن حنیف (تجربه صفین و مخالفتش با معاویه)، اکبربن جدید (قهرمانی در صفین) و عبداللّه‌بن بدیل (شهادت در صفین) پرداختیم، هدف ما این بود که ضمن اشاره به وقایع صفین و تعاملات اصحاب با معاویه، بدون اشاره مستقیم به سریال، مخاطب را به نتیجه‌ای مشخص هدایت کنیم.»
در انتهای صحبت با حجت‌الاسلام طباخیان حامد عسگری با لباسی که نشانه‌ای از پرچم فلسطین داشت و مشخص بود متناسب با روز جهانی قدس این لباس را انتخاب کرده است، با عوامل خداحافظی کرد و در ادامه نماز جماعت صبح به‌اقامت حجت‌الاسلام طباخیان برگزار شد، در این بین سری به استیج برنامه که دقیقاً روبه‌روی صحن انقلاب و ایوان طلا بود زدم و رفت‌وآمد زائران که در آن ساعات شب دل در گروی امام مهربانشان داده بودند دیدنی بود.
منتظر ماندم تا آقای کاردان نمازش را تمام کند و در ادامه با او به گفت‌وگو بنشینم.
کاردان درباره وقت سحر که ادامه فصلهای سالهای گذشته است توضیح داد: ما سه سال است که این برنامه را ادامه می‌دهیم. در سه سال گذشته، حامد عسگری و آقای طباخیان ثابت مانده‌اند و امسال دکتر مهدی امین فروغی پژوهشگر اسلام و مدرس دانشگاه نیز به ما اضافه شد.
ما علاوه بر حفظ شاکله و ساختار اصلی برنامه، سعی کردیم یکی از برنامه‌های شاخص و موفق شبکه افق را که همیشه جزو سه یا چهار برنامه پربیننده سحر در تلویزیون بوده است، حفظ کنیم، هدف ما این نبود که ریل‌گذاری قبلی را زیر سؤال ببریم، بلکه در هر سال برخی بخش‌ها را اضافه کردیم. حامد عسگری نیز سال گذشته با اینکه اولین تجربه زنده اجرای خود را داشت، با موفقیت این کار را انجام داد.
وی درخصوص رویکرد برنامه سحرگاهی گفت: «به‌نظر من، برنامه سحر، باکیفیت‌ترین فرصت معرفتی در طول سال برای مخاطبان تلویزیون است. در این برنامه، افرادی به تماشای ما می‌نشینند که در خاص‌ترین و شاید عجیب‌ترین ساعت شبانه‌روز، بیدار شده‌اند، این نکته، مهم‌ترین ویژگی برنامه سحر است. در طراحی برنامه، هدف ما این بود که نه‌تنها به فضایل امیرالمؤمنین(ع) بپردازیم، بلکه مباحث تاریخی و گفت‌و‌گوهایی درباره اصحاب ایشان نیز داشته باشیم. در سال گذشته، حامد عسگری به اسم میرزا حامد شکسته‌بنویس خطاب به همسرش نقره‌خانم پلاتویی داشت که شامل بحث‌هایی اجتماعی به‌زبان ادبیات قاجاری بود که امسال هم ادامه پیدا کرد. یکی از این پلاتوها مربوط به خواننده هتاکی بود که موزیک ویدئویی منتشر کرد و در فضای مجازی واکنش‌های مثبتی دریافت کرد.»
برای حامد عسگری پلاتوهای مختلفی درنظر گرفتیم؛ از جمله پلاتوی توسل، پلاتوی نیایش و امسال به‌دلیل برگزاری برنامه در حرم امام رضا(ع)، پلاتوی پایانی به گفت‌وگو با امام رضا(ع) اختصاص یافته است، یک پلاتو هم گوشی امام رضا(ع) بود، جایی که مخاطبان می‌توانند با امام صحبت کنند و ما آن صداها را پخش کنیم، این پلاتوها در مجموع، به ایجاد ارتباط میان مردم و حضرت رضا کمک کرد.
وی در پایان عنوان کرد: برنامه زنده در حرم چالش‌های خاص خودش را دارد مثلاً یک‌هو میان صحبت کارشناس صدای اذان و دعا پخش می‌شود اما در مجموع تجربه خوبی بود.
آخر این گفت‌و گو هم از طرف عوامل برنامه مهمان یک غذای حضرتی می‌شوم و دوباره به صحن انقلاب برمی‌گردم که در آن وقت صبح سرشار از آرامش است.
انتهای پیام/+
source