نگاهی به مسیر تلویزیون از «سید خندان» تا «۱۰۰۱»، از یک سیر مشخص در ساختارهای مشابه حکایت دارد.
به گزارش ایسنا، پایان برنامه «خندوانه» در تابستان ۱۴۰۱ که البته در ابتدا گفته می‌شد موقتی خواهد بود، اهالی تلویزیون را به پخش جایگزینی برای آن ترغیب کرد که بتواند به عنوان یک جُنگ شبانگاهی طنز، نیازهای مخاطب را برای خنده و البته دریافت محتوای آموزنده، برآورده کند.
این تلاش تاکنون حداقل به تولید و پخش سه برنامه منجر شده که با شدت و ضعف، شباهت‌هایی به «خندوانه» دارند و البته به موفقیت‌هایی هم دست یافته‌اند. بررسی خروجی این عناوین، سیر جالب توجهی را نشان می‌دهد که ممکن است در بعضی بخش‌های دیگر رسانه ملی نیز قابل مشاهده باشد.
«سید خندان» جایگزین می‌شود
نخستین برنامه‌ای که در شبکه‌های سیما با الهام از «خندوانه» ساخته شد، «سید خندان» محصول شبکه دو سیما بود که برای اولین بار در نوروز ۱۴۰۲ روی آنتن رفت و توانست طیفی خاص از مخاطب را با خود همراه کند. این برنامه که با اجرای محمدرضا شهبازی مجری «پاورقی» ساخته شد و از همان ابتدا با ادبیات و لحن مختص به خود، تکلیفش را برای تماشاگر عام تلویزیون روشن کرد، دارای سویه‌های پررنگ و مستقیم مذهبی و انقلابی بود؛ به طوری که در اولین قسمت با قرائت قرآن و دعوت از خانواده معزز شهدا برای حضور در استودیو به عنوان تماشاگر شروع شد تا «سید خندان» از عطر و طعم ویژه قرآن و دفاع مقدس بهره‌مند باشد.
این برنامه البته حواشی هم داشت، ولی با همان میزان سروصدایی جلو نرفت که در قسمت‌های آغازین به پا کرده بود و پس از مدتی روال خود را یافت. «سید خندان» مدتی است که در انتظار آغاز فصل سوم به سر می‌برد.
«هموطنز» برای تمرکززدایی
«هموطنز» دومین برنامه از این دست به شمار می‌رود که باز هم در شبکه دو به پخش رسید، اما در فصل دوم به شبکه نسیم رفته است. این برنامه نیز با همان عناصر آشنا در فرم و محتوا طراحی شده و این بار حتی در بعضی جزییات دکور و اجرای مجری نیز سلف خود را به خاطر می‌آورد.
«هموطنز» برخلاف «سیدخندان» از لحاظ محتوایی تا حد زیادی عرفی است و سرگرمی را محور قرار می‌دهد اما بر محور «تمرکززدایی»، به عنوان ایده‌ای مهم و اولویت‌دار در طرح تحولی سازمان صداوسیما بنا شده که از سال‌ها قبل در آثار مکتوب بعضی چهره‌های تاثیرگذار کنونی رسانه ملی دیده می‌شد و در سه سال و نیم اخیر نیز در تلویزیون پیگیری شده است.
«۱۰۰۱» با جناب خان آمد
سومین برنامه‌ای که با شباهت‌هایی به «خندوانه» ساخته شد و مدتی است به آنتن رسیده، «۱۰۰۱» نام دارد که با حضور «جناب خان» عروسک محبوب این برنامه هم همراه شد و از حضور محمد بحرانی در جایگاه طراح و مدیر هنری بهره می‌برد که پیش از این سال‌ها با رامبد جوان در شبکه نسیم کار کرده بود.
این برنامه نسبت به «هموطنز» نیز یک گام عرفی تر شده و دیگر هیچ ایده تحولی را به طور مستقیم دنبال نمی‌کند تا کاملا هم‌راستا با سلف خود جلو رفته باشد و طنز و سرگرمی را به عنوان محور مطرح کند؛ هرچند در زیرمتن، می‌توان رد پای آموزه‌های مختلف تحولی را در آن دید.
هرچند آمار رسمی میزان مخاطب این عناوین اعلام نشده، اما بر اساس واکنش‌ها و بازتاب‌ها در شبکه‌های اجتماعی، به نظر می‌رسد «۱۰۰۱» از روز نخست بیننده بیشتری داشته و موج بهتری در جامعه علاقمندان به تلویزیون ایجاد کرده است.
«خندوانه» کپی بود؟
با وجودی که «خندوانه» خود منبع الهام چند عنوان برنامه تلویزیونی بوده، اما یکی از مسائلی که از روز نخست درباره این برنامه مطرح شد، شباهت‌های آن با بعضی محصولات خارجی بود. عده‌ای از منتقدان اعتقاد داشتند ساختار این برنامه جدید نیست و در آن، نشانه‌هایی از بعضی برنامه‌های طنز سال‌ها و دهه‌های گذشته تلویزیون مثل «هوشیار و بیدار» دیده می‌شود. به علاوه، برنامه‌ای که خود به گرته‌برداری متهم است، نمی‌تواند منبع الهام برنامه‌های دیگر سیما باشد.
از سوی دیگر، برخی معتقد بودند حتی در صورت صحت این گزاره، «خندوانه» از عناوینی گرته‌برداری کرده که در سبد مصرف فرهنگی مردم ایران نبودند و آن را به قدر کافی ایرانیزه کرده؛ بنابراین نمی‌توان نام این کار را گرته‌برداری یا کپی‌برداری دانست.
انتهای پیام
source