جهانگیر خسروشاهی؛ نویسنده‌ای چون رود جاری و چون چشمه زلال

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و هنر برنا؛ مراسم رونمایی از کتاب «جهانگیر: یادنامه استاد جهانگیر خسروشاهی»، نویسنده و فعال حوزه ادبیات انقلاب‌ اسلامی و عضو انجمن قلم ایران، با عنوان با حضور خانواده، دوستان، همکاران و جمعی از اعضای انجمن قلم و مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در سالن جلسات کتابخانه مرکزی پارک شهر تهران برگزار شد.

در این مراسم چهره‌هایی از جمله راضیه تجار، محمدرضا سرشار، جواد محقق، مصطفی محدثی خراسانی، احمد شاکری، اصغر بختیاری، نصرت‌الله محمودزاده، رضا اسماعیلی، فریبا یوسفی، جواد کاموربخشایش؛ به همراه مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، محمدرضا هراتی، معاون توسعه کتابخانه‌ها و تروج کتابخوانی و نغمه مستشارنظامی، مشاور دبیرکل در امور شعر، ادبیات و محافل ادبی حضور داشتند.

راضیه تجار سخنران اول مراسم بود و به عنوان رئیس هیات مدیره انجمن‌ قلم ایران ضمن خوش‌آمدگویی به میهمانان، گفت: انجمن قلم توسط ۲ نفر از نویسندگان ایران و با محوریت محمدرضا سرشار در سال ۱۳۷۸ شروع به کار کرد و افراد صاحب‌نام بسیاری از جمله حمید سبزواری، عباسعلی براتی پور، مشفق کاشانی، امیرعلی مصدق، طاهره صفارزاده و جهانگیر خسروشاهی از اعضای آن بودند. در هیئت مدیره قبلی، به دبیری دکتر محسن پرویز، مصوب شد تا یادنامه‌ای برای مرحوم جهانگیر خسروشاهی تهیه و منتشر شود. او نویسنده‌ای افتاده و درد کشیده و متخلق بود و ژست روشنفکرانه نداشت و ساده و بی‌تکلف بود. کتاب جهانگیر، به شکل شکیلی حاوی تراوشات قلبی نزدیکان مرحوم خسروشاهی و آشنایان با آثار اوست. از آقای مهدی رمضانی و کارکنان نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و خانواده خسروشاهی و کسانی که در ستایش او قلم زدند تشکر می‌کنم. یقیناً گام دیگر پس از این آن است که نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، کتاب‌های مرحوم خسروشاهی را در کتابخانه‌های کشور توزیع کند تا همگان با آثار او آشنا شوند.

در ادامه، محمدرضا سرشار، از مؤسسین انجمن قلم با بیان اینکه اولین‌بار در سال ۶۸ به واسطه سیدمحمد آوینی و مجله سوره با نام و آثار جهانگیر خسروشاهی آشنا شده است، ادامه داد: او مردی خوش‌صورت و خوش‌سیرت و گشاده‌رو بود و کسی بود که حضورش به آدم آرامش می‌داد. خسروشاهی در اکثر اوقات در محضر خدا بود. مراقبتی که او در گفتار و رفتارش داشت مشخص می‌کرد که چقدر گفتار و نفسش را با معیارهای الهی می‌سنجد. خدا را در زندگی‌اش حاضر می‌دید و زبان نوازش‌گری داشت. در یک جلسه‌ای که در خانه‌اش با او داشتم دیدم که که چقدر عاشقانه با دختر کوچکش رفتار می‌کند و خُلقی پیامبرگونه داشت. خسروشاهی اهل تفکر بود و در عرصه ادبیات اگر صحبتی می‌کرد یا قلم می‌زد، با آگاهی بود. ایشان فقه ادبیات را کامل می‌شناخت و گاهی سخت‌گیرانه با آن برخورد می‌کرد و یک تفکر فلسفی اشراقی و شهودی داشت و با همین تکنیک به ادبیات نگاه می‌کرد. جهانگیر خسروشاهی گریزان از تظاهر خود و آثار خود بود. او حتی فکر می‌کرد چه نخیلی را در داستانش به کار ببرد که اشکال شرعی نداشته باشد و حتی از دفتر امام(ره) استفتاء می‌کرد. من فقط از آثار او، کتاب زخم‌دار را سالهای پیش خوانده‌ام و آن را یکی از نمونه‌های آثار اسلامی داستانی می‌دانم. با این حال ۱۶ جلد کتاب دارد که ۵، ۶جلد آن مجموعه داستان و دو داستان بلند است و چند دوره جشنواره‌های فیلم دفاع‌مقدس را هم داوری کرده است و این همه فعالیت برای سن او خیلی مطلوب است ولی از او تنها ۵ مقاله در نشریات عمدتاً گمنام چاپ شده است. جهانگیر، اولین کتاب یادنامه‌ای است انجمن قلم برای یکی از اعضای مرحوم خود تولید می‌کند.

سرشار همچنین پیشنهاد داد تا برای جلوگیری از روایت‌گری دشمن از بزرگان ما و ادبیاتمان، «ویکی ادبیات» تأسیس شود و از کامل بودن پشتیبانی همه جانبه مادی و معنوی آن خبر داد.

اصغر بختیاری، از مستندسازان و اعضای اولیه گروه روایت فتح نیز در سخنانی با اشاره به اولین آشنایی با خسروشاهی در دهه ۷۰، گفته‌های سرشار درباره او را تأیید کرده و تصریح کرد: جهانگیر خسروشاهی اهل مراقبه و محاسبه و رعایت حق‌الله و حق‌الناس بود. او برای من مثل برادر بود و من به او لقب خسرو خوبان داده بودم. هفته‌ای یک‌مرتبه به روایت فتح می‌آمد و مشاوره فیلم می‌داد. او واقعاً اهل مراقبه بود.

سپس مهدی کاموس، مؤلف و گردآورنده کتاب جهانگیر با اشاره به خوابی که او از مرحوم خسروشاهی دیده بود، اذعان داشت: چند روز بعد از آن واقعه بود که با من تماس گرفتند که این یادنامه را تهیه کنم با اینکه من اصلاً عضو انجمن قلم هم نیستم. یادنامه درآوردن از سنت‌هایی خوبی‌ست که برای یادبود بزرگان انجام می‌شود. برای جهانگیر خسروشاهی فیلم و برنامه‌های مستند هم ساخته شده اما این کتاب است ماندگار خواهد بود. کار کردن درباره خسروشاهی دشوار است چون از او مطلب و عکس به سختی پیدا می‌شد و فقط کتب و مقالاتش در دسترس بود. اگر محمدحسین کریم‌پور نبود شاید این کتاب منتشر نمی‌شد. در ۱۶، ۱۷ سالی که با مرحوم خسروشاهی آشنایی داشتم، او را همواره در محضر خدا و مصداق آیه «الم یعلم بان الله یری» دیدم. او اصلاً اهل جلوه‌فروشی و تظاهر نبود. خسروشاهی یکی از بزرگترین رمان‌های دفاع‌مقدس را نوشته است. کتاب های زخم‌دار و مغازله با خاک او، نشانگر مکاشفاتش است. آثار جهانگیر خسروشاهی ابعاد مختلفی دارد و در حوزه سینما، گفتارمتن فیلم احمد و فیلم‌های شهید پازوکی و شهید سلیمانی که نوشته بی‌نظیر هستند. تسلط ادبی‌اش بر سینمایی‌ها و تسلط سینمایی‌اش بر اهالی ادبیات مغفول ماند.

در ادامه، نصرت‌الله محمودزاده، مستندساز، با اهدای لوح‌تقدیری به خانواده جهانگیر خسروشاهی از زحمات او قدردانی کرد و یادش را گرامی داشت.

احمد شاکری، نویسنده و منتقد ادبی هم ضمن تشکر از انجمن قلم و مهدی کاموس برای تهیه کتاب جهانگیر، افزود: نکته‌ای که می‌تواند برای ما و چنین جلساتی و آثاری مهم باشد، چگونگی امتداد اهمیت به سرمایه‌های ادبی ماست. کسانی که طی این سالها دست به قلم بردند و سرمایه شدند، نتیجه یک اتفاقاتی همچون انقلاب‌اسلامی و دفاع‌مقدس بودند. مراد از امتداد راه آنها این است که برای ادامه راه الگویی داشته باشیم. جهانگیر خسروشاهی در خود نیازی برای خودنمایی نمی‌دید و نمی‌کرد. او از معدود کسانی بود که که عمق فکری او بسیار بیشتر از کلامش بود. توصیف این قبیل اشخاص سخت‌تر از دیگران است. اگر می‌خواهیم شخصیت‌ها را قدر بدانیم، باید قدر آنها را بشناسیم ولی متأسفانه نه قدر آثار تولیدشده را و نه نویسندگان را می‌دانیم. اینکه پس از چهره‌های ادبی امروز چه توصیف و تفسیری از راه و قلم می‌شود را نمی‌دانیم ولی باید با جریان نقد ادبی گوهر ادبی آنها استخراج و شناخته شود. مرحوم خسروشاهی در بطنی تولد و تربیت شد که در دو جهت در وقت خاص با ویژگی‌های خاص در حوزه ادبیات داستانی دانست: یکی در علوم حوزوی که او عرفان و فقه را می‌دانست و مسلط به این علوم بود و دیگری در زیست با رزمندگان دفاع‌مقدس به یک سلوک ادبی رسید.

وی همچنین تصریح کرد: ادبیات داستانی ما به نقطه‌ای رسیده که ورود طلاب علوم دینی به ادبیات داستانی در چهاردهه پیش بیشتر شده ولی آثار و افرادی مثل جهانگیر خسروشاهی که ذهن حساس و و دغدغه‌مند دارند، انگشت‌شمار هستند.  ادبیات ما در دو دهه اخیر و به خاطر داستان‌نویسی طلاب قم به شدت دچار مخاطره شده چون از ریل آنچه خوانده‌اند، خارج شده‌اند. خسروشاهی خودساخته و عالم و عامل به علوم حوزوی بود. او اهل چاپ کتاب‌هایش نبود و بنابراین از خانواده‌اش می‌خواهم رمان آخر او که درباره حضرت عباس علیه‌السلام است را منتشر کنند.

سپس فرزندان مرحوم استاد خسروشاهی با سخنانی، یاد پدر را گرامی داشتند و از دست‌اندرکاران و استادان حاضر در مراسم تشکر کردند. دختر جهانگیر خسروشاهی در همین راستا اظهارداشت: ایشان علاوه بر اینکه پدر بود ولی استاد هم بود و ما از ایشان تلمذ می‌کردیم. ایشان به زبان عربی و عرفان اسلامی تسلط داشت و فصوص‌الحکم ابن‌عربی و آثار امام‌ خمینی(ره) را به‌خوبی می‌شناخت. او مثل آب جاری و مثل چشمه زلال بود. محمدجواد خسروشاهی هم طی سخنانی گفت: پدر برای ما در زندگی تجسمی از دین بود که ما رفتارمان را با ایشان تنظیم می‌کردیم. رفتار و کردار و و تواضع ایشان نمود اسلام بود. ایشان خودشان را همواره متهم می‌کرد و نسبت به بقیه حسن‌ظن داشت. پدر نوشته‌هایش را زندگی می‌کرد و هنر را ضمیمه خود می‌دانست.

همچنین مهدی رمضانی، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور در سخنان کوتاهی ضمن قدردانی از ناشران، خانواده، همکاران و دوستان استاد جهانگیر خسروشاهی، تصریح کرد: خداوند می‌فرماید اگر قدردان نعماتی که دادیم نباشید، به عذاب مبتلا می‌شوید. ما قدر بزرگانمان را می‌دانیم و وقتی هستند باید قدرشان را بدانیم و این روند را ادامه خواهیم داد و امیدوارم روح مرحوم خسروشاهی از این جلسه که نامی از سیدالشهداء علیه‌السلام و انقلاب برده شد، بهره‌مند شده باشد.

در پایان مراسم، دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور از خانواده مرحوم استاد جهانگیر خسروشاهی تقدیر کرد و با حضور حاضرین در جلسه، از کتاب جهانگیر رونمایی شد.

انتهای پیام/