محمد علی علی‌نژاد فعال رسانه در یادداشتی نوشت: کاروانسراهای ایرانی که در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده، شامل ۵۴ کاروانسرا در ۲۴ استان کشور ایران است که در ۲۶ شهریور ۱۴۰۲ در جریان چهل و پنجمین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو در ریاض در فهرست میراث جهانی قرار گرفتند. این مجموعه جهانی به عنوان بیستمین و هفتمین اثر جهانی ایران شناخته می‌شود.
«کاروانسراها یکی از مهمترین اَشکال معماری ایرانی هستند که براساس مقتضیات سفر برای توسعه مسیرها و نیازهای مرتبط با آن ایجاد شده است. این کاروانسراها با مقایسه نقشه ۲۰۰ کاروانسرا انتخاب شده‌اند و هیچ‌یک از آنها نقشه تکراری ندارند. بنابراین مشهود است که کاروانسراها نتیجه و محصول خلاقیت و نبوغ معماران ایرانی در طول تاریخ است.
همچنین کاروانسراهای ایرانی مستقیم درگیر تحولات اجتماعی، فرهنگی بودند، به گونه‌ای که تأثیر آن را در ادبیات، شعر، نقاشی، مینیاتور، موسیقی و همچنین معماری می‌توان دید.از نظر مقایسه، تفاوت کاروانسراهای ایرانی با چند نوع دیگر از کاروانسراهای موجود در خارج از ایران در شکل و نقشه است. زیرا به نظر می‌رسد نوع دیگر کاروانسراها از نمونه‌های اولیه ایرانی آمده است.
کاروانسراهای مزینان و مهر در داورزن، فخرآباد در بجستان، فخرداوود در مشهد، عباس آباد در تایباد، زعفرانیه در سبزوار و رباط شرف در سرخس هفت کاروانسرایی هستند که از خراسان رضوی در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیده است. در این یادداشت به معرفی کاروانسراهای خراسان رضوی که در فهرست میراث جهانی ثبت شده می‌پردازیم.
۱.کاروانسرای رباط شرف
کاروانسرای رباط شرف در ۴۵ کیلومتری شهر سرخس واقع شده و به دوره سلجوقی بازمی‌گردد. این کاروانسرا به شیوه رازی ساخته شده و دارای تزئینات آجرکاری بسیار زیبا و کتیبه‌های گلی و گچی است.
۲. کاروانسرای مهر
کاروانسرای مهر در مسیر جاده ابریشم و محور سبزوار به شاهرود قرار دارد و به دوره قاجار بازمی‌گردد. این کاروانسرا دارای پلان مستطیل شکل و چهار ایوانی است و از مصالحی مانند آجر، ملات گل و گچ ساخته شده است.
۳. کاروانسرای فخرآباد
کاروانسرای فخرآباد در روستای فخرآباد، شهرستان بجستان واقع شده و به دوره صفوی بازمی‌گردد. این کاروانسرا دارای تزئینات معماری منحصر به فردی است و در سال‌های اخیر مرمت شده است.
۴. کاروانسرای فخرداوود
کاروانسرای فخرداوود در روستای فخرداوود، شهرستان مشهد واقع شده و به دوره تیموری بازمی‌گردد. این کاروانسرا دارای برج‌های دیده‌بانی و محل تیراندازی در بخش بالایی است و در دوره قاجار مرمت شده است.
۵. کاروانسرای عباس آباد
کاروانسرای عباس آباد در روستای عباس آباد، شهرستان تایباد واقع شده و به دوره صفوی بازمی‌گردد. این کاروانسرا دارای پلان مستطیل شکل و چهار ایوانی است و در دوره قاجار مرمت شده است.
۶. کاروانسرای زعفرانیه
کاروانسرای زعفرانیه در روستای زعفرانیه، شهرستان سبزوار واقع شده و به دوره صفوی و قاجار بازمی‌گردد. این کاروانسرا دارای حیاط مرکزی و اصطبل‌هایی در اطراف آن است و به دلیل استفاده از زعفران در ملات بنایی به این نام معروف شده است.
۷. کاروانسرای مزینان
کاروانسرای مزینان در روستای مزینان، شهرستان داورزن واقع شده و به دوره صفوی بازمی‌گردد. این کاروانسرا دارای پلان مستطیل شکل و ایوان‌های قرینه است که به سبک معماری صفوی ساخته شده‌اند.
ثبت جهانی کاروانسراهای خراسان رضوی در فهرست میراث جهانی یونسکو می‌تواند تاثیرات مثبتی بر توسعه گردشگری منطقه داشته باشد. در اینجا چند مورد از این تاثیرات آورده شده است:
افزایش جذب گردشگران بین‌المللی: ثبت جهانی این کاروانسراها باعث می‌شود که توجه گردشگران بین‌المللی به این منطقه جلب شود و تعداد بازدیدکنندگان خارجی افزایش یابد.
توسعه زیرساخت‌های گردشگری: با افزایش تعداد گردشگران، نیاز به توسعه زیرساخت‌های گردشگری مانند هتل‌ها، رستوران‌ها و حمل و نقل بیشتر می‌شود که این امر می‌تواند به بهبود اقتصاد محلی کمک کند.
حفظ و مرمت آثار تاریخی: ثبت جهانی این کاروانسراها باعث می‌شود که توجه بیشتری به حفظ و مرمت این آثار تاریخی شود و منابع مالی بیشتری برای این منظور اختصاص یابد.
افزایش آگاهی فرهنگی: معرفی این کاروانسراها به گردشگران داخلی و خارجی می‌تواند به افزایش آگاهی فرهنگی و تاریخی مردم کمک کند و ارزش‌های فرهنگی منطقه را به جهانیان نشان دهد.
ایجاد فرصت‌های شغلی: توسعه گردشگری می‌تواند فرصت‌های شغلی جدیدی در زمینه‌های مختلف مانند راهنمایی گردشگری، خدمات هتلداری و صنایع دستی ایجاد کند که به بهبود وضعیت اقتصادی منطقه کمک می‌کند.
انتهای پیام/
source